Tekst André Twigt
Foto sergeant Jasper Verolme
Van experiment naar onmisbare trainer
Een kwart eeuw geleden werd Joint Project Optic Windmill (JPOW) opgericht om de onderlinge samenwerking tussen internationale luchtverdedigingseenheden te verbeteren. Die doelstelling staat ook anno 2021 nog als een huis. Tegelijk ontwikkelt de grootste lucht- en raketverdedigingsoefening van Europa zich steeds meer als trainingsinstituut.
Tijdens de jongste editie van JPOW blijkt de behoefte om nieuwe generaties luchtverdedigers de kneepjes van het vak bij te brengen groter dan ooit. Met name nieuwkomer Spanje toont zich enorm nieuwsgierig. Dit land beschikt pas sinds 2015 over het Patriot luchtverdedigingssysteem en steunt voor zijn operationele ontwikkeling op oefeningen als Optic Windmill.
Voor de Duitse en Nederlandse Shorad Task Force wordt met het oog op deelname aan de Very High Readiness Joint Task Force een aparte oefening opgetuigd. Daarbij krijgt de onder bevelstelling bij 1 German/Netherlands Corps veel aandacht. Wordt de task force vaak aangestuurd door een luchtmachthoofdkwartier, nu is dat een landmachteenheid. Daarbij moet de task force meer rekening houden met de beweeglijkheid van de manoeuvre op de grond.
Doelstellingen
Voor de deelnemende Amerikaanse Patriot-delegatie uit het Duitse Ramstein is JPOW een mooie gelegenheid om bekend te raken met de NAVO-procedures en structuur. “JPOW biedt een platform waarop eenheden kunnen ‘inprikken’”, vertelt commandant Binationale Shorad Task Force majoor Gert-Jan. “Je geeft van tevoren aan welke doelstellingen of procedures je wilt trainen, bijvoorbeeld opereren tegen de nieuwste cruise missiles. En TNO helpt om de tactische eigenschappen van deze wapens te vertalen in een bruikbare simulatie. Zo kunnen we vooruitkijken naar toekomstige operationele ontwikkelingen.”
Succesvoller
Tijdens editie 2021 die deze week op de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel werd afgerond, behoren de Spanjaarden tot de meest enthousiaste deelnemers. “We leren hier hoe we onze onderscheppingen nog effectiever kunnen maken”, begint staff sergeant Jorge Puyana. Tijdens JPOW kan de effectiviteit van een wapensysteem en zijn operators worden getest. En krijg je direct antwoord op waarom een onderschepping in de ene situatie succesvoller is dan in de andere. “Het maakt sowieso uit of een vliegtuig op je afkomt of van je wegvliegt”, weet Puyana. “We analyseren en bespreken data met de partners en vervolgens proberen we het met de lessons learned erbij nog een keer”, aldus de tactical director assistant.
Onder de indruk
De sergeant maakt er geen geheim van dat hij de Nederlanders dankbaar is. Mede door de toewijding van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando wordt Spanje steeds beter in opereren met Patriot. “Groot voordeel van hier trainen, is dat je acties kunt blijven herhalen. Daarbij zijn de simulaties enorm realitisch.” Zowel minder ervaren jonkies als ervaren oude rotten in het vak verliezen zich gemakkelijk in deze met bits en bytes opgebouwde wereld. Het gebeurt dat deelnemers na afloop zwetend achter de computer vandaan komen, net alsof ze een echte aanval met gevechtsvliegtuigen of raketten hebben afgeslagen.
In het scenario kan de spanning hoog oplopen. Wederom gaat het mis op de zuidflank van het verdragsgebied. Met spoed moet door de NAVO een omvangrijke luchtverdediging worden uitgebracht. De Nederlanders doen mee, de Amerikanen ook, evenals de Duitsers en de Spanjaarden. “We leren veel over hoe de NAVO-luchtverdediging onder deze omstandigheden functioneert”, aldus Puyana.
Hetzelfde kennisniveau
“Samen sta je sterk”, slaat majoor Gert-Jan de spijker op de kop. Voor luchtverdediging is dat niet anders. Het aantal te verdedigen objecten is vaak talrijker dan de daarvoor beschikbare middelen. Systemen als Patriot zijn nu eenmaal peperduur en slechts een beperkt aantal NAVO-landen heeft ze in de bewapening. “Samenwerken is dan ook een must. Om dat goed te kunnen, moet iedereen over hetzelfde kennisniveau beschikken. Daarvoor is Optic Windmill onmisbaar."
Toch doorgaan
Adviseur bij TNO en luchtverdedigingsspecialist luitenant-kolonel b.d. Jan Marinus is opgetogen dat de luchtverdedigingsoefening ondanks corona kon doorgaan. Volgens hem is dat voor een deel de verdienste van het Paresto-personeel en van de oefenorganisatie. Die hebben er veel aan gedaan om een veilige eet-, leef en oefenomgeving te bouwen, waardoor de kans op besmetting uiterst gering is. Daarbij is Marinus van mening dat je corona-maatregelen succesvoller kan toepassen in een militaire dan in een burgeromgeving. Vrijwel alle deelnemers hebben zelfdiscipline en passen consequent de corona-maatregelen toe. “En daardoor konden we blijven oefenen.”
