Feestdagen in beeld

Kerstfoto's uit het NIMH-archief

Het is bijna zover: Kerstmis. Ondanks de coronabeperkingen toch hét moment van gezelligheid, familie en vrienden, cadeautjes en een versierde kerstbomen. Maar zeker ook van geloof, hoop en liefde. En niet te vergeten lekker eten en drinken. Dat is altijd zo geweest, ook vroeger al. 

De Defensiekrant zocht in het archief van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie naar historische kerstfoto’s met een militair tintje. Een reis door de tijd. 

Mobilisatie (1939-1940)

Het Nederlandse leger wordt op 28 augustus 1939 gemobiliseerd. Er zijn 300.000 militairen onder de wapenen. Iedereen hoopt dat, net als in 1914, Nederland buiten de oorlog kan blijven en de militairen niet in actie hoeven te komen. Of de gemobiliseerde militair, die op deze foto de kaarsjes van de kerstboom aansteekt, er ook zo ver denkt weten we natuurlijk niet. Zijn eenheid, 104 Batterij Luchtdoelartillerie, is echter klaar voor de verdediging van volk en vaderland.

Nederlands Indië (1948)

Een foto zoals er waarschijnlijk duizenden zijn gemaakt: gelovigen die een nachtmis voor militairen bijwonen. De plaats en tijd zijn echter bijzonder. De opname is gemaakt in de plaats Krawang op Java, circa vijftig kilometer ten westen van Djakarta. Op de foto onder anderen Louis Beel, in 1948-1949 de hoge vertegenwoordiger van de Kroon in Indonesië. De opname is gemaakt vijf dagen nadat de tweede politionele actie van start ging, een militaire operatie die tot 5 januari 1949 duurde.

Korea (1950)

Nederlandse militairen braden een zelf geschoten konijn in de helm als hun kerstmaal. De oorlog in Korea is een half jaar eerder begonnen en zal nog duren tot juli 1953. Het Nederlands Detachement Verenigde Naties is dan nog geen twee maanden in het oorlogsgebied. 637 man sterk. De omstandigheden zijn zwaar, zowel door de gevechten als het extreme klimaat. In totaal dienen er bijna 5.000 Nederlandse militairen. 125 van hen verliezen het leven. Vijf worden er nog steeds vermist. 

Den Helder (1989)

Sinds de zeventiende eeuw heeft de marine altijd een schip gehad dat is vernoemd naar de provincie Groningen. Traditiegetrouw krijgen deze schepen ieder jaar een kerstboom van de provincie, die aan de mast wordt bevestigd. Als de onderzeebootjager Groningen in 1981 buiten dienst wordt gesteld, gaat de traditie over naar het fregat Hr.Ms. Kortenaer en later naar de Zeven Provinciën. Op de foto bevestigen bemanningsleden van het fregat Kortenaer de gedoneerde kerstboom aan de mast. Inmiddels heeft de marine weer een échte Zr.Ms. Groningen.

Stalag Luft IVB (1944)

Geen al te beste foto, maar wel een hele bijzondere met een aparte sfeer. De opname is gemaakt met een naar binnengesmokkelde camera door de bekende fotograaf Cor van Weele (1918-1989). Hij is destijds krijgsgevangene in het kamp dat in het Duitse Mühlberg is gevestigd. Stalag Luft IVB is één van de grootste kampen. Tijdens de hele oorlog zijn er in totaal 300.000 gevangenen ondergebracht uit 40 landen.

Marinevliegkamp Valkenburg (1992)

Een kerstnachtviering zoals je die kon verwachten op iedere militaire basis. In een hangaar van het Marinevliegkamp Valkenburg hebben zich veel belangstellenden gemeld om getuige te zijn van de kerstdienst, die zo te zien wordt opgeluisterd door een militair orkest en een koor. Ook dit is de saamhorigheid die de krijgsmacht zo bijzonder maakt. Achter in de hangaar staat een P-3C Orion van de toenmalige Marine Luchtvaart Dienst (MLD) in afwachting van een volgende inzet. Wellicht na de kerstvakantie. 

Ziekenbezoek (1955)

Kerstmis is een tijd om aandacht te geven aan de medemens, zeker aan de armen en zieken. In 1955 maakt de Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Anton Baretta, vlak voor de feestdagen een rondje langs de zieken van de luchtmacht. Hij bezoekt ook deze onbekend gebleven sergeant van het Amerikaanse squadron op Vliegbasis Soesterberg. De ontmoeting wordt vastgelegd door de toentertijd bekende radio-omroeper Jan de Visser van de NCRV. 

Irak (2003)

Eén van de consequenties van militair zijn is dat het kan voorkomen dat je met de feestdagen op missie bent. Dat is natuurlijk vervelend voor de militair en zijn of haar thuisfront. Dus proberen de militairen er het beste van te maken. Zoals deze mannen in Irak. Met de kerstmuts én de brandende kaarsen lijkt het net écht kerstfeest.  

Arnhem (1964)

Tijdens de Koude Oorlog staat de krijgsmacht, ondanks de feestdagen, paraat voor een aanval uit het Oosten. Dat betekent dat er altijd militairen op de kazerne zijn om bij het eerste alarm in actie te komen. Op de foto dienstplichtigen van 11 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Grenadiers uit de Saksen Weimar kazerne in Arnhem. Ze zitten er wel een beetje ongemakkelijk bij. Je ziet ze denken: 'is die foto nou nog niet klaar'!  Maar dat is typisch voor de Koude Oorlog: wachten op de dingen die al dan niet zouden gebeuren.

Afghanistan (2017)

We beëindigen deze reis door de tijd met een beeld uit Afghanistan. Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer (op de achtergrond zichtbaar) neemt de tijd voor een bezoek aan de troepen. Hij wenst ze niet alleen fijne feestdagen, maar ook een goede en veilige wacht. En dat is precies wat wij ook doen in de richting van onze collega's die tijdens de feestdagen worden ingezet: fijne feestdagen en be safe. Foto: sergeant-majoor Gerben van Es.