Tekst Martin Zijlstra
Foto NIMH en archief
Zoek (opnieuw) mee naar de vermiste Britten
'Help! Wie is deze vlieger?' Dat vroegen we in februari naar aanleiding van een foto waarop een geallieerde militair gevangen wordt genomen door de Duitsers. We kregen best wat antwoorden, maar toch weten we nog steeds niet wie het is. Daarmee is het verhaal niet ten einde, want onlangs kwam het NIMH in het bezit van nóg een foto van dat ene, bijzondere moment in Leeuwarden in 1943. En dus vragen we wederom uw hulp.
In 1943 stortten zo'n 1.400 vliegtuigen neer in Nederland
Op de nieuwe foto staan naast de vlieger die ook op de eerste foto stond, nog 2 collega's en een aantal Duitsers. Het gezicht van de eerste vlieger is nu ook beter te zien, net als één van zijn collega's. De derde man staat enigszins verscholen. Belangrijk is dat we nu weten dat er die dag 3 geallieerden door de Duitsers in Leeuwarden werden opgebracht. Daardoor groeien de kansen op identificatie.
Kortere lijst
Dankzij het werk van de Studiegroep Luchtoorlog weten we dat er in 1943 ongeveer 1.400 vliegtuigen van de strijdende partijen boven Nederland zijn verongelukt of neergeschoten. Bij al die kisten zitten behoorlijk wat Duitse toestellen, maar ook vrij veel geallieerde één- of tweepersoons toestellen zoals de Spitfire, Mustang of Mosquito. Nu we dankzij de nieuwe foto weten dat het gaat om minstens 3 gevangen geallieerde bemanningsleden, kunnen we die machines buiten beschouwing laten. De lijst van 1.400 vliegtuigen wordt daardoor een behoorlijk stuk korter.
Bommenwerpers
Bij de overgebleven vliegtuigen gaat het om bommenwerpers van vier verschillende typen: Lancasters, Sterlings, Wellingtons en een enkele Hampden. Daar waar de laatste vier personen aan boord had, telden de andere drie typen meestal zeven of acht bemanningsleden. Met die wetenschap heeft de redactie de lijst van neergeschoten of verongelukte toestellen nog eens goed bekeken. Daarbij valt op, en dat is een trieste conclusie, dat er toch wel heel veel geallieerden het leven hebben gelaten in de luchtoorlog; het gros van de neergestorte vliegtuigen had zeven man aan boord en in de meeste gevallen kwamen ze allemaal om.
Het valt op dat er zoveel geallieerde vliegers zijn omgekomen
Wel overleefd
Uiteindelijk blijft er ook een handvol toestellen over waarvan een deel van de bemanning het gelukkig heeft overleefd. Die gevallen met minstens drie overlevenden hebben we op een rijtje gezet. Daarnaast hebben we het zoekgebied afgebakend: Friesland, een klein stukje Groningen en Drenthe, de Waddenzee, de Noordzee boven de Waddeneilanden en een deel van het IJsselmeer. Door deze selectiecriteria wordt de lijst van crashes nóg korter.
Negen toestellen?
Na de beoordeling van de lijst van de Studiegroep Luchtoorlog met de verliescijfers van 1943, lijkt het er op dat de 3 vliegers van Leeuwarden aan boord waren van een van de volgende 9 toestellen:
En nu verder?
So far, so good! Toch zijn er best veel onzekerheden. Achterop de eerste foto die het NIMH in handen kreeg, staat '1943'. Wie heeft dat er op geschreven? De Duitse militair die de foto nam of iemand die de foto na de oorlog in handen kreeg? En klopt dat jaartal wel? Gaat het in het echt niet om een foto uit een ander oorlogsjaar, zoals 1942 of 1944? En horen de 3 Britten wel bij dezelfde bemanning? Of zijn ze afkomstig van verschillende vliegtuigen en werden ze in Leeuwarden bij elkaar gebracht voor transport naar een krijgsgevangenenkamp in Duitsland? Overigens hebben we het steeds over Britten, maar het kan natuurlijk ook gaan om Canadezen, Australiërs of Polen in Britse dienst. Of militairen van de andere landen van het Gemenebest of uit bezet Europa.
Zoekt u mee?
Volgens de vorige bezitter zouden de vliegers uit zee zijn gevist, maar wanneer je de foto's goed bekijkt zien de heren er best goed uit. Hun kleding wijst er niet direct op dat ze uit het water kwamen. Of toch? Kortom, het blijft vooralsnog een raadsel. Het zijn allemaal vraagtekens die maken dat de puzzel nog niet is opgelost.
