Tekst ritmeester Arthur van Beveren
Foto Sergeant Jasper Verolme

Bijdrage krijgsmacht aan spreiding coronapatiënten

De situatie was chaotisch en er moest landelijke coördinatie komen

Het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) in Rotterdam zorgde er in de afgelopen maand voor dat coronapatiënten werden verspreid over ziekenhuizen in Nederland en Duitsland. Het centrum werd hiervoor met hulp van 2 geneeskundig officieren ingericht als een militaire organisatie.

Dagelijks meldt Ernst Kuipers van het LCPS in een persconferentie het aantal patiënten op de intensive care in Nederland. Het grootste deel daarvan, op dit moment minder dan 750, is coronapatiënt. Dat worden er gelukkig minder, maar iets meer dan een maand geleden stond de situatie er anders voor. Grote aantallen slachtoffers uit epicentrum Noord-Brabant moesten verplaatst worden naar andere ziekenhuizen. De situatie was chaotisch en er moest landelijke coördinatie komen. Die kwam er op 25 maart in de vorm van het LCPS.

Ernst Kuipers van het LCPS geeft een interview in het Erasmus MC. (Foto: Jerry Lampen/ANP)

Beproefd concept

Hiervoor werd de expertise van Defensie gevraagd. “Dat heeft ons dagen gescheeld”, vertelt Kuipers. “2 oversten brachten vaste militaire structuur. Dat hielp enorm.” Die structuur is gebaseerd op de Patient Evacuation Coordination Cell (PECC), waarin het transport van slachtoffers in een oorlogsgebied wordt geregeld. Dat was een beproefd concept dat paste bij de massaliteit van de coronacrisis. De structuur zorgde ervoor dat iedereen zijn taak duidelijk kende en er geen ruis op de lijn ontstond.

'Structuur gebaseerd op transport slachtoffers in een oorlogsgebied'

Het LCPS is met behulp van geneeskundig militairen ingericht als militaire organisatie inclusief commandostructuur en functies zoals Battle Captain.

'Rollen, taken en bevoegdheden bij ons glashelder'

Bewonderenswaardig

Voor de belangrijke rol van de Battle Captains werden 2 majoors gevonden. Zij werken samen met coschappers, centralisten, intensivisten en medisch specialisten om het patiëntenvervoer in goede banen te leiden. “Ik heb dit vlekkenpak niet aangetrokken om thuis te zitten en ben dus heel blij dat ik mijn steentje heb kunnen bijdragen”, vertelt majoor Egon den Hartog terugkijkend op zijn inzet. 

In de 2,5 week dat hij in het LCPS actief was, ontdekte hij weer waar Defensie goed in is: “Dat vergeet je soms als je lang in een militaire omgeving werkt. De rollen, taken en bevoegdheden zijn bij ons glashelder. Onze manier van werken, werd door het burgerpersoneel van het ziekenhuis bewonderenswaardig snel overgenomen.” 

Luitenant-kolonel Eric Nacken vertegenwoordigtop dit moment de krijgsmacht binnen het LCPS. Rechts chief current ops Adriaan Kraal.

Jargon

Dat bevestigt extern adviseur Adriaan Kraal, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de operatie in de komende 24 uur. Termen als medcop en situational awareness rollen uit zijn mond alsof hij nooit anders kende. Toch was de samenwerking met militairen nieuw voor de chief current ops. “Wij dachten in het begin: als iemand weet hoe je in een crisissituatie binnen korte tijd een organisatie op moet zetten, schalen en werkbaar moet krijgen dan is het Defensie wel. Het Erasmus MC had al sterke banden met Defensie, dus die verbinding was snel gemaakt.”

Coschappers van wie de opleiding tijdelijk was opgeschort hielpen de laatste weken mee in het call center van het LCPS.

'Ik ben Defensie op een andere manier gaan zien'

Fases

“Ik ben Defensie op een hele andere manier gaan zien en waarderen”, vertelt Kraal over zijn ervaring met de krijgsmacht. “Van sommige mogelijkheden wist ik niet dat ze die hadden. Zoals bijvoorbeeld in dit soort crises mensen beschikbaar stellen voor in de ziekenhuizen.” 

Nu de crisis op de intensive care over de top lijkt te zijn, moet het centrum aan afschalen gaan denken. De 2 militairen die er nu nog werken hebben een adviserende rol. “Ook dat is iets wat we hebben geleerd”, vervolgt Kraal. “Denk in fases, zodat je snel kan op- en afschalen. We kunnen nu gebruik maken van de medische faculteit hier, maar dat gaat veranderen als studenten weer les krijgen. De coschappers in het LCPS vallen dan ook weg. Hoe blijft de organisatie dan bestaan. En wat als er weer meer patiënten bijkomen. Daar denken we nu goed over na.”

Nu is de medische faculteit van het Erasmus MC in Rotterdam nog verlaten. Maar als het onderwijs weer op gang komt moet het LCPS een nieuwe locatie vinden.

Battle Captain

Ernst Kuipers benadrukt de laatste weken dat de reguliere gezondheidszorg weer op gang moet komen. Dat was ook 1 van de redenen van de oprichting van het LCPS. Op de intensive cares in de regio’s moest ook weer ruimte komen voor andere patiënten die intensieve zorg nodig hebben. Ook daar hebben de militairen iets aan kunnen bijdragen. “Ik heb overste Theo gevraagd of ik een dag Battle Captain mocht zijn. Maar dat was toch echt Theo.” Was militair zijn dan iets voor de zorgbestuurder? “Ik ben van 1959, dat jaar is vrijgesteld van dienstplicht”, lacht hij.