Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto sergeant-majoor Maartje Roos en Matthijs van Os
Luchtmacht temt vlammen in Brabant en Limburg
Ook landmacht paraat bij brandbestrijding
De luchtmacht heeft deze hele week al de handen vol aan 2 zeer grote en complexe natuurbranden bij het Brabantse Deurne en Limburgse Herkenbosch. Met in totaal 4 Chinooks en een Cougar werd het vuur de afgelopen dagen vanuit de lucht bestreden. “Branden op deze schaal, zo vroeg in het jaar hebben we nog nooit meegemaakt.”
De brand in natuurgebied De Deurnse Peel was een lastige opgave, omdat het veengebied voor grondeenheden vrijwel ontoegankelijk is. “Ik ben 1.98 meter, maar ik zak tot mijn middel weg in de drassige grond’, beschrijft Frank Lutke Schipholt van de Veiligheidsregio. “’Vanwege de erg harde wind is het vuur in korte tijd enorm verspreid. Zeker 400 hectaren van het natuurgebied brandde al weg. Er is geen vuur of rook meer te zien, maar het vuur zit onder de grond. Dat maakt het extra lastig.” De luchtmacht is inmiddels niet meer nodig. De brandweer zal te voet nog weken nablussen.
In Limburg was het probleem dat het vuur steeds oplaaide op steenworp afstand van het dorp Herkenbosch. De 4.200 inwoners moesten geëvacueerd worden, vanwege het dreigende vuur en de hoge concentraties koolmonoxide in de rook die over het dorp trekt. Iedereen is inmiddels weer thuis, maar 2 Chinooks en een Cougar zijn ook vandaag nog aan het nablussen.
Bambi Bucket
De Bambi Bucket is een waterzak waarmee helikopters branden kunnen blussen. Het middel wordt door ruim 115 landen gebruikt. In Nederland voor het eerst in maart 2000. Defensie heeft een tiental buckets, voor zowel de Chinook als Cougar.
Unieke operatie
In Noord-Brabant begon de blusoperatie maandag, omdat al snel bleek dat de reguliere brandweer niet de juiste middelen had om de vlammen te temmen. Verspreid over de week werden 4 Chinooks en later een Cougar ingezet om telkens respectievelijk 10.000 en 2.500 liter water op de brandhaard te storten.
Het Defensie Helikopter Commando is wel wat gewend wat betreft blussen vanuit de lucht, maar deze inzet was uniek. “Dit hebben we op deze manier nog nooit meegemaakt. Voor de bestrijding waren we echt aangewezen op onze kisten”, vertelt commandant 298 Squadron overste Niels.
Meevliegen
Daarnaast was de aansturing anders dan normaal. Niels vertelt: “Normaal gesproken worden de vliegers, via het MAOT, aangestuurd door waarnemers van de brandweer en Veiligheidsregio vanaf de grond. Zodoende weten we precies waar het water moet worden gedropt. Nu vlogen waarnemers mee, om in de lucht te bepalen waar het water terecht moest komen. Vanwege al de rookontwikkeling was het droppunt alleen lastig te zien. Gelukkig kon de brandweer een drone inzetten, die infraroodbeelden maakte.”
MAOT
Voor de brandbestrijding vanuit de lucht werken de brandweer en Defensie nauw samen. Maar de instanties gebruiken ieder andere systemen en termen. Om ervoor te zorgen dat toch iedereen elkaar begrijpt, fungeert het Mobile Air Operations Team van Defensie (MAOT) als een soort tussenpersoon. “Wij vertalen de instructies van de brandweer en betreffende veiligheidsregio in koersen en coördinaten voor de vliegers”, ligt sergeant-1 Sabrina toe. “Maar we zijn meer dan ‘tolk’”, voegt ze resoluut toe. “Ook waarborgen we de veiligheid op de grond. Vanuit de lucht kun je niet altijd alles zien op de grond en dan ben je nergens zonder goede communicatie.”
Ander karakter
Op het moment dat de vuurontwikkeling in Deurne nog in volle gang was, brak ook brand uit in natuurgebied De Meinweg in Limburg. Deze brand had weliswaar een heel ander karakter, maar was eveneens gevaarlijk. Het vuur woedde op steenworp afstand van het dorp Herkenbosch. Om ervoor te zorgen dat de vlammen zich niet verder zouden verspreiden, werd een beroep op de luchtmacht gedaan. Wij hebben vooral de randen van het gebied natgehouden”, benadrukt Niels.
Woensdagmiddag werd besloten om met de 4 kisten uit te wijken naar Limburg, 60 kilometer verderop. Daar bleek de nood nog hoger dan in Deurne, waar het vuur op dat moment overigens nog niet onder controle was. Tot de avond viel, waren de blushelikopters in touw.
Hulp van de landmacht
Naast de luchtmacht werd ook de landmacht ingeschakeld om ervoor te zorgen dat het vuur bij het Limburgse Herkenbosch niet verder zou verspreiden.
13 Lichte brigade werd ingeschakeld om met 2 tanks een fikse stoplijn te creëren van 400 meter lang en 40 meter breed. Een avond en nacht lang werd aan de brandgang gewerkt, waarbij struiken en bomen met wortel en al gerooid werden. “Het vuur kwam uiteindelijk tot 50 meter voor onze locatie”, vertelt een sergeant-majoor van 411 Pantsergeniecompagnie.
Mum van tijd
De squadroncommandant spreekt zijn lof uit over het feit dat zelfs in deze crisistijd zoveel kisten en bijna 100 man personeel in mum van tijd paraat stonden. “Normaal gesproken is de hele technische dienst en zijn alle vliegers, loadmasters en ondersteuners aanwezig op Gilze-Rijen. Nu werkt een groot deel vanuit huis. Toch hebben we de heli’s in de lucht gekregen en gedurende de week operationeel gehouden. Iedereen wil graag helpen. Ik moest eerder mensen afremmen dan aansporen.”
