Tekst Evert Brouwer
Foto Media Centrum Defensie Noorwegen
Universele dienstplicht, krijgsmacht op orde
Met de invoering van de dienstplicht voor zowel jongens als meisjes en een oplopend defensiebudget voor de komende jaren heeft Noorwegen een andere weg ingeslagen. De investeringen gaan vooral naar de versterking van de huidige systemen en het aanvullen van reservedelen en munitie. Bovendien is er een impuls voor het noordelijkste deel van het land. “We willen eerst de huidige krijgsmacht op orde hebben voor we nieuwe spullen kopen”, legde minister van Defensie Ine Eriksen Søreide vorige week uit tijdens een bijeenkomst van EMPA, de European Military Press Association.
Het smelten van de ijskappen en daarmee de toenemende kwetsbaarheid voor de enorme kustlijn van het land hebben mede voor de ommekeer bij deze belangrijke Defensiepartner van Nederland gezorgd. Zo participeren beide landen in de Very High Readiness Task Force en de Enhanced Forward Presence in Litouwen. “Stilzitten en niks doen was geen optie, we moeten nu handelen”, aldus Eriksen Søreide. “Na jaren van bezuinigingen is er veel achterstand in onderhoud ontstaan. Dat loop je niet op korte termijn in. We moeten naar een capabele en duurzame krijgsmacht en dat kost tijd en geld. We investeren daarbij eerst in de vitale onderdelen: de luchtverdediging en onze tanks. Tot voor kort konden we rekening houden met een waarschuwingstijd. Die bestaat nu niet meer, dus we moeten altijd paraat staan. Het betekent ook dat ons materieel zo veel mogelijk inzetbaar is.”
Ruggengraat
Noorwegen ziet de F-35 – er zijn 52 exemplaren besteld - en de 5 fregatten van de Fridtjof Nansen-klasse als de ruggengraat van de krijgsmacht. “Inmiddels kijkt de marine met andere landen, zoals Duitsland, naar de aanschaf van nieuwe onderzeeboten. Er is daarvoor nog meer financiële ruimte nodig. Nieuwe systemen voorzien van moderne technologie kosten immers meer geld”, rekende de minister voor.
Zelfs met die aanpassingen is Noorwegen niet in staat het eigen land langdurig te verdedigen. “We zijn en blijven dus afhankelijk van de hulp van de Navo”, schetste Eriksen Søreide. “Onze territoriale wateren beslaan een enorm oppervlak en dat moet beschermd blijven om zo nodig versterkingen te kunnen aanvoeren.” Het Scandinavische land kijkt daarbij ook naar een Noorse alliantie met Denemarken, Zweden, Finland en de Baltische staten.
Streefgetal
Sinds januari van dit jaar geldt de dienstplicht in Noorwegen ook voor meisjes. “Het betekent dat we uit een groep van jaarlijks zo'n 60.000 kandidaten gericht kunnen selecteren op motivatie en geschiktheid voor de functies”, legde brigadegeneraal Ingrid Margrethe Gjerde (Chef Landmachtstaf), uit. Jaarlijks zijn er zo’n 8.500 dienstplichtigen nodig. “Ons streefgetal is daarvan 30% vrouwen te werven”, gaf zij aan.
Sinds januari dit jaar zijn vrouwen volledig gelijk gesteld in de krijgsmacht. “Die gelijkstelling gaat verder dan het openstellen van gevechtsfuncties. Er is een speciale opleiding die vrouwen gereed maakt voor een plaats bij de Special Forces; dat is een 3-jarig experiment”, vertelde hoofd opleidingen kolonel Hilde Solhelm. En het gaat nog verder: in alle kazernes hebben verbouwingen plaats om het mogelijk te maken dat jongens en meisjes door elkaar op 1 kamer slapen. “Het is geen enkel probleem”, is de ervaring van soldate Anna tot nu toe. Zij heeft aanvankelijk nog op een vrouwenkamer gelegen. “Je voelt je nu veel meer onderdeel van je groep.”
In trek
De publieke opinie is sterk veranderd en staat nu in overgrote meerderheid voor een sterke Defensie. Was er enkele jaren geleden weinig enthousiasme voor de dienstplicht, de jongeren staan nu in de rij om tussen eindexamen en studie 12 maanden het uniform aan te trekken. Met name de dienstplichtige eenheid bij de grens met Rusland en de Hans Majestet Kongens Garde (de koninklijke garde, zo’n 1.400 man sterk) zijn enorm in trek.”
Na hun dienstplicht vormen zij ook een belangrijk deel van de 45.000 man tellende Home Guard. Daarvan staan 3.000 reservisten paraat als snelle reactiemacht. “Het is bijna onwerkelijk. Toen ik in dienst kwam, wilde haast niemand, nu krijgen we bezwaarschriften van jongeren die zijn afgewezen”, meldde Chef Defensiestaf, luitenant-generaal Erik Gustavson.
Te duur
Ook in Nederland gaan er stemmen op om de dienstplicht voor jongeren – 20 jaar geleden opgeschort - weer in te voeren. Met name het CDA is daarvan voorstander, maar minister Jeanine Hennis-Plasschaert heeft al laten weten zo’n ingrijpende maatregel te duur te vinden. Daarbij is de politiek terughoudend zo'n verplichting op te leggen. Bovendien zijn dienstplichtigen niet inzetbaar voor buitenlandse missies. Wel wil Hennis de wet aanpassen, zodat ook vrouwen onder de wapenen kunnen worden geroepen. Op dat punt zit de minister op één lijn met met haar Noorse collega Ine Eriksen Søreide.
