Tekst Jack Oosthoek
Foto John van Helvert
DMI stoomt oud werkpaard Van Speijk klaar voor hoofdtaak 1
Weg anker, gedemonteerde kanonnen, patrijspoorten en SMART S-radar. Ontmantelde kruisvaartdiesels. Apparatuur die op ‘off’ staat. Slangen en leidingen krioelen door het schip. Kartonnen stuclopers beschermen de vloeren. Zr.Ms. Van Speijk (F828) ligt voor een onderhoudsbeurt in Dok VI in Den Helder. En wat voor één! Zomer 2026 komt het fregat weer in de vaart.
Als er iets geen overbodige luxe is, dan betreft het wel de in oktober gestarte update van de Van Speijk. Het destijds bij de Koninklijke Schelde Groep in Vlissingen gebouwde schip is op de kop af 30 jaar oud. De laatste beurt dateert van 2016. “De Van Speijk is een oud werkpaard. Het onderhoud van nu had al eerder gemoeten, maar in brede zin was er onvoldoende personeelscapaciteit om dit te regelen”, vertelt projectleider Gerben Koster van de Directie Materiële Instandhouding (DMI) in Den Helder.
Hoofdtaak 1
De onderhoudsbeurt is nodig met het oog op de geopolitieke gebeurtenissen en de groeiende mondiale onveiligheid. Denk aan de Russische agressie in Oekraïne en verdachte acties van dit land in onder meer de Noordzee en Oostzee. “De Van Speijk wordt gereedgemaakt voor hoofdtaak 1: het beschermen van het eigen grondgebied en dat van de bondgenoten”, legt Koster uit.
Het Multipurpose (M)-fregat, gespecialiseerd in onderzeebootbestrijding, moest daarvoor wel eerst ‘uit de mottenballen’ worden gehaald, waarin het sinds 2021 lag. Hoewel zij bij aankomst in Dok VI van DMI dankzij de kernbemanning in goede staat verkeerde, moest er toch veel gebeuren. “Terwijl de Van Speijk tegen de kant lag, schreed de techniek natuurlijk snel voort; daardoor zijn de systemen als het ware ‘gedegradeerd’”, vertelt Koster.
‘De systemen zijn als het ware ‘gedegradeerd’
Veel zaken stroomlijnen
DMI voert de onderhoudsbeurt uit in samenwerking met het scheepsbouwconcern Damen Shipyards, een van de partijen waarmee de marine al jaren banden onderhoudt of mee samenwerkt. Koster steekt zijn tevredenheid over de resultaten tot nu toe niet onder stoelen of banken. “Damen toont zich gecommitteerd; iedereen is flexibel en enthousiast.”
Projectmanager van Damen Niels ten Wolde sluit zich daarbij aan. “We betekenen veel voor elkaar. In het begin was het wennen aan elkaars werkwijze en structuur. Ook moesten we zaken stroomlijnen, omdat veel aanpassingen voor het eerst plaatsvinden. Tot nu toe loopt alles echter goed.” Koster vult aan: “Zowel Damen als de marine herbergt veel specialisme. Maar goed ook, want wij kunnen niet alles alleen. We dribbelen met elkaar mee, waarbij iedereen zich verantwoordelijk voelt. Ja, dit is een bijzondere samenwerking.”
‘Het was wennen aan elkaars werkwijze en structuur’
‘De grootste vraag was wat we bij de inspecties zouden aantreffen’
40 modificaties
En waaruit bestaat de opknapbeurt? Naast het reguliere onderhoud uit maar liefst 40 modificaties die verband houden met elkaar. Geen onderdeel blijft buiten schot. Een greep uit het vele werk: assen, roeren en voortstuwingssystemen opknappen; nieuwe pompen plaatsen; een modernere navigatieradar aanbrengen; een software-update voor de wapensystemen en sensoren doorvoeren; een nieuwe kombuis, met dito koel-vries-installatie inbouwen, net als een nieuwe wasserij; en veel schilderwerk.
“De lijst is lang, maar elke modificatie is keihard nodig”, stelt Koster. “De Van Speijk moet in de toekomst onder alle omstandigheden en in het hoogste deel van het geweldspectrum kunnen worden ingezet. De grote vraag was wat we bij de inspecties van systemen zouden aantreffen. Tot nu toe valt dit mee. Waar het ten slotte vooral om draait is om iedereen – marine, Damen en circa 20 externe toeleveranciers – zijn werk goed te laten doen.”
Dolphin skin
Zoals het er nu naar uitziet gaat de Van Speijk binnenkort naar buiten voor de volgende revisiefase, aan een steiger in de marinehaven van Den Helder. Daarin komen klussen aan bod die dáár prima kunnen gebeuren. “Als dat nodig is kan een ander schip dan van Dok VI gebruikmaken”, zegt Koster.
Rond komende zomer gaat het fregat opnieuw het dok in om het onderwaterschip te laten conserveren. Ofwel: te voorzien van een nieuwe laag antifouling, in jargon dolphin skin geheten. Die voorkomt dat micro-organismen als algen en mosselen zich aan de scheepshuid hechten en die op den duur aantasten.
‘Met tegenvallers omgaan is onze core business’
Complex ding
Naar verwachting is de Van Speijk na de zomer van 2026 weer klaar voor het grote werk. Koster: “We doen alles om dit te halen, maar er kan altijd onverwacht iets gebeuren. Een 122 meter lang schip is nu eenmaal een complex ding. Ach, met tegenvallers omgaan is als het ware onze core business.”
‘Er is geen bioscoopzaal of jacuzzi aan boord’
De nieuwe bemanningsleden zetten te zijner tijd de puntjes op de i, ofwel werken het schip op, waarbij ze nagaan of alle systemen functioneren. Koster: “Zij trekken de Van Speijk als het ware als een soort jas aan.” Welke vruchten de toekomstige opvarenden van de 'Van Speijk nieuwe stijl' plukken? Koster: “Er is geen bioscoopzaal of jacuzzi aan boord, maar iedereen zal er graag op willen werken.”
Nog 2 klussen
Projectleider Koster is bij nog een groot scheepsproject betrokken. Als onderdeel van de Belgisch-Nederlandse marine-samenwerking leidt hij de onderhoudsbeurt van een door België van Nederland overgenomen schip in goede banen. Het betreft het M-fregat BNS Leopold 1, ooit Hr.Ms. Karel Doorman.
