Omvangrijke vernieuwing wagenpark

785 operationele wielvoertuigen in aantocht

Defensie staat aan de vooravond van een omvangrijke vernieuwing van het wagenpark. Vanaf eind 2027 stromen 3 nieuwe transportmiddelen in, met daarbinnen allerlei varianten. Het gaat in totaal om maar liefst 785 operationele wielvoertuigen: bijna 600 haakarm-trucks, 100 trekkers voor de trekker-oplegger-combinaties en bijna 100 wielbergingsvoertuigen. Ook komen er nieuwe aanhangwagens, opleggers en een reeks fysieke distributiemiddelen, waaronder flatracks, munitiecontainers en vloeistofcontainers. In de afgelopen maanden zijn diverse contracten bij het Commando Materieel en IT (COMMIT) getekend. Een overzicht.

Na ruim 15 jaar zijn de huidige wissellaadsystemen, trekker-oplegger-combinaties en bergingsvoertuigen (WTB) aan het einde van hun technische en economische levensduur gekomen en kunnen daardoor steeds moeilijker in bedrijf worden gehouden. Tijd dus voor een grondige vernieuwingsslag.

Familievorming

De huidige voertuigen van DAF en Scania worden vervangen door operationele wielvoertuigen van IDV (Iveco Defence Vehicles) uit Italië. Deze fabrikant is geen onbekende voor Defensie: het bedrijf levert ook de Manticore terreinwagen aan de krijgsmacht. “We gaan naar één merk en één productlijn voor de nieuwe serie”, aldus programmamanager Gijs van de Directie Projecten van COMMIT. Zodoende lijken de drie voertuigtypes (de haakarm- of hooklift-truck, de trekker en het wielbergingsvoertuig) technisch sterk op elkaar. “Dat biedt veel voordelen, onder meer op het gebied van reservedelen, voorraadbeheer en instandhouding.” Bovendien zal de onderhoudsorganisatie van IDV in Nederland, die is opgestart voor de Manticore, ook deze trucks gaan onderhouden. “Die synergie levert veel voordelen op voor de gebruiker. Als afnemer praat je met één bedrijf, met bekende contacten, volgens dezelfde werkwijze. Die zogeheten familievorming is ontzettend waardevol.”

Robuust

De nieuwe voertuigen krijgen onder meer een moderne krachtbron: een Euro 6 motor – een schone (diesel)motor – met een groter vermogen. De keus voor schonere voertuigen sluit aan bij het Defensiebeleid voor verantwoord maatschappelijk ondernemen, en een sterkere aandrijflijn komt de terreinvaardigheid ten goede. “De huidige auto's liepen soms best snel vast in het terrein”, weet WTB-programmamanager Gijs. “Met meer motorvermogen, zwaardere assen en terreinbanden neemt de mobiliteit van de voertuigen aanzienlijk toe – één van de expliciete wensen van de gebruikers die geraadpleegd werden bij het opstellen van het programma van eisen.”

Automatische versnellingsbak

Daarnaast komt er een automatische versnellingsbak in alle varianten. Dat betekent een stuk bedieningsgemak voor de chauffeur en tegelijkertijd verbetert de prestatie van het voertuig: een automaat schakelt steeds op het juiste moment én bliksemsnel. Verder is de cabine gemoderniseerd, met digitale elementen en meer comfort. “Daarnaast krijgen we ook nog een gepantserde variant van alle drie de voertuigtypen, met hoge anti-ballistische bescherming, waardoor de voertuigen in een hoger geweldspectrum kunnen opereren”, somt de programmamanager op. Mét – in de niet-gepantserde cabine – een slaapplek voor de chauffeur. “Verder kan er bij de nieuwe trucks en trekkers een ringaffuit op de cabine geplaatst worden voor nabijverdediging; een belangrijk voordeel ten opzichte van de huidige voertuigen.” Met het nieuwe robuuste wagenpark heeft Defensie ten slotte meer mogelijkheden voor het vervoer van zwaarder materieel, zoals de toekomstige Leopard 2A8 gevechtstanks, en bestaande wielvoertuigen zoals de Scania Gryphus en de Boxer.

Operationele commando’s

Verreweg de meeste voertuigen, van alle drie varianten, gaan naar de landmacht. Een groot gedeelte van de haakarmauto’s en de trekkers komt terecht bij het Bevoorradings- en Transport Commando (B&TCo). Daarnaast gaan er ook hooklift-trucks naar andere eenheden, zoals de genie, om materieel te verplaatsen en pontonbruggen te lanceren. Maar ook de andere operationele commando’s krijgen enkele tot tientallen WTB-voertuigen geleverd. De bergingsvoertuigen zijn bestemd voor de gehele krijgsmacht, bij de desbetreffende hersteleenheden. “Het is een paars systeem, zou je kunnen zeggen”, aldus de programmamanager.

Programmabudget

Het projectteam van COMMIT spant zich in om contracten zo snel mogelijk te sluiten en de leveringen op te starten. Want: hoe vroeger je je dat doet, hoe gunstiger de prijs. “Er is de afgelopen jaren een enorm toegenomen vraag naar militair materieel in alle sectoren, zoals tanks, vrachtauto's, aanhangwagens en wapens, maar ook containers en flatracks”, legt de programmamanager de dynamiek van de defensiemarkt uit. “En dat betekent dat die prijzen enorm zijn gestegen. Ook de behoefte vanuit Oekraïne heeft daar aan bijgedragen, want daar gaat ook nieuw materieel naartoe. Dus versneld handelen is voordelig voor het programmabudget.” De totale waarde van het gehele WTB-programma gaat door de uitbreiding van de krijgsmacht inmiddels richting 1 miljard euro. “Dat is heel omvangrijk ja”, reageert de programmamanager desgevraagd.

Hoofdtaak 1

Bij de vorige productlijn lag de focus van Defensie bij Hoofdtaak 2 (beschermen en bevorderen van de internationale rechtsorde en stabiliteit), maar sinds de toegenomen spanningen in de wereld en op ons continent is die verlegd naar Hoofdtaak 1 (bescherming van eigen land en dat van NAVO-bondgenoten). Voor deze aankoop heeft dat duidelijke gevolgen. “Bij Hoofdtaak 1 moeten we grotere aantallen militairen en materieel langere tijd inzetbaar houden: het voortzettingsvermogen moet worden vergroot. Dit betekent dat de logistieke lijnen voor onderhoud en reservedelen anders moeten worden ingericht. Vergelijkbaar met de Koude Oorlog: Defensie moet magazijnen vol reservedelen hebben en militaire monteurs moeten alles zelf te velde kunnen. “Omdat Defensie nog aan het groeien is, is onze militaire onderhoudscapaciteit beperkter dan vroeger. Daardoor hebben we die industrie harder nodig. In het contract hebben we vastgelegd dat onze militaire monteurs een deel van het onderhoud van de trekkers en de hooklift-trucks zelf doen en de rest neemt Iveco voor zijn rekening. En van de bergingsvoertuigen gaan onze monteurs het onderhoud volledig zelf doen.”

Eind 2027

Over ruim twee jaar wordt de levering van de eerste exemplaren van de IDV-trucks verwacht. Volgens de programmamanager kijkt iedereen reikhalzend uit naar die nieuwe transportmiddelen “en dan duurt het gevoelsmatig lang”, zegt hij begripvol. Maar de voertuigen moeten op onze eisen toegesneden worden, daarna worden er prototypes gebouwd die vervolgens nog worden getest. De levering laat dus nog even op zich wachten. Iveco gaat als eerste de trekkers bouwen en leveren, de eenvoudigste voertuigen. Daarna volgen vrij snel de haakarm-trucks en ook de bergingsvoertuigen, waarvan de leveringen vrij lang doorlopen: tot medio 2030. De gehele uitlevering neemt zo’n 2,5 jaar in beslag.

Opleggers en aanhangwagens

Onder de paraplu van het WTB-programma vallen ook aanhangwagens en opleggers. Zij vormen een deelproject met aparte contracten, die begin dit jaar zijn afgesloten met de firma's Pacton en Broshuis. “De branche die aanhangwagens en opleggers fabriceert staat eigenlijk los van de automobielindustrie, zo bleek uit het marktonderzoek van ons projectteam”, blikt de programmamanager terug. Daarom was het efficiënter om de aankoop rechtstreeks bij deze industrie te doen in plaats van via de automobielindustrie, zoals eerder bij de TROPCO’s is gebeurd. Broshuis gaat de middelzware en zware opleggers leveren met een laadvermogen van 28, 40 en 70 ton en Pacton concentreert zich op de grotere aantallen aanhangwagens. In 2026 gaat de levering van de opleggers en de aanhangwagens van start.

Containers

“Het bijzondere aan WTB is dat het een Defensiebreed en behoorlijk omvangrijk programma is”, omschrijft de programmamanager. Naast de trucks en aanhangers vallen er ook nog een aantal zogeheten fysieke distributiemiddelen (FD-middelen) onder het programma: flatracks, flatrackcontainers en vloeistofcontainers. Die middelen worden gebruikt in combinatie met de vrachtauto's, vooral met de hooklift-trucks. Ze zijn bestemd voor algemene bevoorrading en transport, dan wel opslag van medische voorraden, gevaarlijke stoffen, munitie, drinkwater of brandstoffen en hebben soms speciale voorzieningen zoals koeling, een pomp of specifieke inrichting voor magazijnfunctie.

Optieruimte

Samengevat behelst het WTB-programma een heel scala aan voertuigen en bijbehorende middelen om logistieke taken te kunnen uitvoeren. En de behoefte aan dit soort producten groeit nog steeds. “Gelukkig hebben we alle contracten ingestoken met een optieruimte. Wij kunnen alle aantallen die we gecontracteerd hebben nog een keer in hetzelfde aantal bijkopen binnen hetzelfde contract. Dus we kunnen uiteindelijk twee keer zoveel auto's, aanhangers en containers afroepen. Dat is handig, want de krijgsmacht ontwikkelt zich nog steeds.”