Tekst Stijn Jaspers
Foto Media Centrum Defensie
Nieuwe simulator voor Defensie Helikopter Commando
Het MSMT-simulatorproject (Multi Ship, Multi Type) van het Commando Materieel en IT (COMMIT) neemt dit jaar een grote vlucht. Een tweede Apache Echo-simulator is overgedragen. Het koppelen van Apache- en Chinook- simulators is de volgende stap. En nieuwe hard- en software worden op maat ontwikkeld. Tijd voor een update over oefenen in de virtuele wereld.
MSMT-projectleider, luitenant-kolonel Jaap, is blij met de stappen die in het eerste kwartaal zijn gezet. “Dat COMMIT recent een nieuwe simulator aan het Defensie Helikopter Commando (DHC) kon overdragen, is echt mooi. Het gaat om de Longbow Crew Trainer (LCT) voor de Apache Echo. Het Defensie Helikopter Commando heeft nu twee aan elkaar gekoppelde LCT’s in huis waarmee vliegers voortaan met meerdere toestellen kunnen trainen. Het gaat om tactisch en gecombineerd helikopteroptreden in complexe scenario’s.”
DigiBlaze
De overdracht vond plaats in het simulatiecentrum op vliegbasis Gilze-Rijen tijdens DigiBlaze, de eerste volledig gesimuleerde helikopteroefening. Vliegers vlogen gezamenlijke missies met meerdere helikopters van hetzelfde type in eenzelfde virtuele wereld. In de oefening is getraind met de LCT voor de Apache Echo en de Chinook-simulator, de TFPS (Transportable Flight Proficiency Simulator). De simulators zijn ondergebracht bij 7 Opleidings- en Simulatie Squadron.
Simulators koppelen en ontwikkelen
“Wat wij willen, is niet te koop in de wereld. Dat maakt het MSMT-simulatorproject uniek”, vertelt luitenant-kolonel Jaap. “Ten eerste willen we verschillende typen simulators koppelen. Maar Apache- en Chinook-simulators komen van verschillende fabrikanten. Draaien op andere software. Dat levert uitdagingen op. Een simpel voorbeeld. Als de Apache bijvoorbeeld kaarten van Irak heeft, maar de Chinook alleen die van Afghanistan, dan kun je al niet samen vliegen. En dit is binnen de software-beperkingen nog een relatief eenvoudige om op te lossen. Samen met de fabrikanten werken onze eigen techneuten hard om de integratie wél te realiseren. Tijdens DigiBlaze is al even geëxperimenteerd met het koppelen van de Apache- en Chinook-simulators. De eerste resultaten waren veelbelovend. De AH-64E- en CH-47C vlogen al gezamenlijk in dezelfde digitale wereld. Maar niet alles ging helemaal goed. Op een gegeven moment vloog de Chinook dwars door de Apache. Maar we ontwikkelen door. Eind van dit jaar volgt een tweede editie van DigiBlaze. Dan vliegen Apaches en Chinooks vanaf de start gezamenlijke scenario’s. We werken toe naar een volledige integratie van de twee typen simulators in 2028.”
‘Het DHC heeft straks een unieke simulator’
“We willen ten tweede simulators aanschaffen die goedkoper en sneller operationeel zijn. Bijvoorbeeld om de trainingscapaciteit voor Apache-vliegers snel op te schalen. Hiervoor hebben we geen extra LCT’s nodig, maar zijn ‘simpelere’ simulators, gericht op gevechtstrainingen, afdoende. Maar die biedt de markt ook niet. Ook dat houdt ons niet tegen. Met onze Amerikaanse leverancier ontwikkelen we een Targeted Fidelity Apache Tactical Trainer (TFATT) voor de Apache. Deze is stukken goedkoper en sneller leverbaar dan een LCT. Doordat we vanaf de start betrokken zijn bij de ontwikkeling, nemen we de input van de eindgebruikers, de vliegers van het DHC, direct mee. We hebben twee stuks besteld. Het DHC kan in de toekomst dus met vier Apaches tegelijk trainen. Na de zomer gaan we naar de Verenigde Staten om de eerste versie te testen. In maart 2026 worden de TFATT’s op vliegbasis Gilze-Rijen opgebouwd. In juni van dat jaar zijn ze ready for training. Wij nemen de eisen en wensen van vliegers mee in de ontwikkeling. Dit doen we door ze te betrekken in de testen bij de fabrikant. Ook instructeurs en operators, de bedieners van simulators, zijn nauw betrokken.”
“Ook voor de bemanning van de Chinook wordt vanuit MSMT gewerkt aan simulators op maat”, laat de projectleider weten. Het gaat om zogenoemde Rear Crew Trainers (RCT’s). “We zijn bezig met de ontwikkeling van twee simulators zodat vliegers, loadmasters en doorgunners in een virtuele omgeving, en een deels fysieke omgeving, samen kunnen trainen. We bouwen hiervoor de achterkant van een Chinook na met daaromheen bluescreens. De crew kan straks allerlei acties en handelingen, zoals het bedienen van machinegeweren, het werken met het fast rope systeem voor operaties van de special forces en het in- en uitstapen van militairen, trainen in één simulator. De ervaringen van 7 Opleidings- en Simulatie Squadron en het NLR (Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum) met de koppeling van de Doorgunner Simulator (DGS) en de TFPS nemen we hierin mee. De planning is om eind 2027 de eerste RCT in gebruik te nemen. De tweede volgt een jaar later. Het DHC heeft straks een unieke simulator om verschillende aspecten te trainen in 1 simulator. Nu kun je nog maar 1 of 2 van die aspecten in dezelfde simulator trainen.”
Instandhouding MSMT-simulators
Danny en Gertjan werken als systeemmanagers voor Joint IV Commando (JIVC), onderdeel van Commando Materieel en IT (COMMIT), binnen de afdeling Luchtgebonden en Joint IT. Zij zijn verantwoordelijk voor de simulators van het Multi Ship Multi Type (MSMT) project. Ze spreken met hetzelfde enthousiasme over de instandhouding en het systeemmanagement van de Apache- en Chinook- simulators. “We werken met het mooiste speelgoed dat je kunt wensen. De techniek van de simulators is extreem hoogwaardig en voorzien van de laatste snufjes. Om die systemen in stand te houden, is echt gaaf. Wij zien ook dat simulators steeds belangrijker worden voor de inzetgereedheid van de squadrons, en daarmee het systeemmanagement steeds zwaarder gaat wegen. Het MSMT-project is voor ons bijzonder omdat dit het eerste project is waarbij gebruik gemaakt wordt van een eigen onderhoudsdienst. Dat kost ons meer werk wat betreft systeem- en ketenlogistiek dan we vanuit JIVC gewend zijn. Bij de instandhouding van andere systemen werken wij met uitbesteed onderhoud, waarbij de volledige verantwoordelijkheid bij de leverancier ligt.”
Op dit moment zijn er officieel nog geen plannen om de Apache- en Chinook-simulators te koppelen met andere systemen, zoals die van de NH90-maritieme gevechtshelikopter. Of met de toekomstige simulator van de C-390M, het nieuwe transportvliegtuig van Defensie en de opvolger voor de C-130H Hercules. “Ik sta wel in contact met andere projectleiders binnen COMMIT van de Directie Projecten. We wisselen kennis en ervaring uit. Maar het koppelen is niet eenvoudig en moet ook operationeel iets toevoegen”, legt overste Jaap uit. “Een NH90 zal op missie niet snel met een Apache in contact komen. Interessanter vind ik het om te kijken naar de koppeling met de MQ-9 Reaper. Dit onbemand verkenningsvliegtuig verzamelt vanuit de lucht data en informatie. Die inlichtingen zijn belangrijk voor Apache- en Chinook-vliegers op missie. Dat is de samenwerking die je dus wilt trainen. Tijdens DigiBlaze is dit ook gedaan. Personeel van 306 MQ-9 Squadron nam deel met een simulator van het onbemande verkenningsvliegtuig aan het scenario met de Chinooks.”
Nieuwbouw
Het MSMT-project is ook verantwoordelijk voor de bouw van het nieuwe simulatiecentrum op vliegbasis Gilze-Rijen. De oplevering hiervan staat gepland voor eind 2027. In 2028 verhuizen de simulators hiernaartoe. Uiterlijk medio 2029 moet alles volledig gekoppeld en werkend opgeleverd zijn.
‘Vliegers stapten met het zweet op het voorhoofd uit de simulator’
Realistisch scenario
Oefenen in een simulator biedt volgens luitenant-kolonel Jaap veel voordelen. “Complexe missies onder andere omstandigheden dan in Nederland zijn waarheidsgetrouw na te bootsen. Denk aan het inzetten van wapens of het uitvoeren van operaties in samenwerking met andere vliegtuigen, ook onbemande toestellen. Bovendien kan gebied in andere landen er heel anders uitzien dan in Nederland, wat een andere manier van inzet vergt en vraagt. En doordat oefensessies worden opgenomen, is het makkelijk terugkijken en evalueren. Vliegers leren zo direct van hun fouten.”
Dat vliegers de scenario’s in de simulator als realistisch ervaren, maakt de luitenant-kolonel tijdens DigiBlaze van dichtbij mee. “Vliegers stapten met het zweet op het voorhoofd uit de simulator. En baalden ook echt als ze een missie niet tot een goed einde hadden gebracht. Die fysieke en mentale reactie toont aan dat virtueel oefenen meerwaarde biedt.”
‘Simulaties die passen bij operaties voor Hoofdtaak 1’
Oefenscenario’s zwaarder
De simulator werd tot een paar jaar geleden vooral gebruikt om de besturing van een helikopter te trainen en noodprocedures te oefenen, zoals een noodlanding of het uitvallen van systemen. Nu ligt de focus volgens MSMT-projectleider overste Jaap steeds meer op het trainen van dreigingen. Vliegers oefenen virtueel voor het echte gevecht. “De focus van Defensie ligt steeds meer op Hoofdtaak 1. Vliegers moeten klaar zijn om Nederland en NAVO- bondgenoten te beschermen. Er moet dus geoefend worden met scenario’s waarbij forse tegenstand is. Bijvoorbeeld van tanks op de grond of aanvallen vanuit de lucht met grote aantallen drones. Die operaties in het echt nabootsen, is lastig. In de simulator kan dit wel. En dat gebeurt ook. De oefenscenario’s worden zwaarder. Zo draagt COMMIT met MSMT bij aan een luchtmacht die inzetgereed is. Ik verwacht dat vliegers de komende jaren nog wat afzweten in onze state-of-the-art simulators. Maar als zij hierdoor na het echte gevecht als winnaars uit de strijd komen, is dat het allemaal waard.”
