…majoor Greet van der Mars, algemeen commandant SGBO
De grootste veiligheidsoperatie ooit in Nederland zit erop. 45 delegaties werden op luchthaven Schiphol ontvangen en onder begeleiding naar de Hofstad vervoerd. Een monsterklus voor onze collega’s, die aangestuurd werd door de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) op de Koningin Máxima Kazerne in Badhoevedorp. Algemeen commandant majoor Greet van der Mars stond aan het roer van deze immense operatie. Hoe heeft zij afgelopen week ervaren? En met wat voor gevoel trekt ze de deur van de SGBO-ruimte achter zich dicht?
1. Hoe is het met je?
“Ik moet eerlijk zeggen, met mij gaat het heel goed! Het is best bizar. Je bent al die tijd zo aan het toeleven naar deze operatie en alles staat onder gezonde spanning. Nu kunnen we met zekerheid zeggen: oké, alles is soepel verlopen, zonder grote incidenten. Maar het gekke is, daar heb ik deze dagen continu het volste vertrouwen in gehad. Dat maakt dat ik hier eigenlijk vrij ontspannen heb gezeten. We waren met beide staven zo goed op elkaar ingespeeld en voorbereid dat ik geen moment heb getwijfeld over een succesvolle afloop. Ook al heb je dat natuurlijk niet in de hand.”
2. Kun je ons eens mee terug nemen naar afgelopen week?
“Samen met mijn collega Evert Smit ben ik aanwezig geweest bij de start van de operationele briefing in de theaterhangar op het voormalige marinevliegkamp Valkenburg. Daarna volgde een vip-bezoek van onder andere de minister van Defensie, de minister van Justitie en Veiligheid en de Commandant der Strijdkrachten. Nadat zij vertrokken waren, beseften Evert en ik: ‘nu gaan we écht beginnen’. Zaterdagavond druppelden de eerste SGBO-collega’s binnen en zondagochtend om 6 uur startten we met de operatie. Iedereen had er overduidelijk zin in, dat was heel fijn om te zien. Dat enthousiasme heeft de hele week aangehouden. Ik heb niemand horen klagen en er is geen onvertogen woord gevallen, ondanks de korte nachten.
‘Ik heb hier deze week vrij ontspannen gezeten’
Het moment suprême was natuurlijk de aankomst van de Amerikaanse president Trump dinsdag. Ik denk dat we hier met zeker 40 mensen in de SGBO-ruimte stonden, maar het moment dat de Air Force One zijn daling inzette was het muisstil. Iedereen wist: nu komt het erop aan. Toen dat achter de rug was, voelden we allemaal een eerste stukje ontlading. Alle complimenten ook voor onze vip-coördinatoren die voor het zeer professionele reilen en zeilen op het platform zorgden. Het was alsof we naar een film zaten te kijken. Hup, in de auto, stoetje weg en weer door naar de volgende. Ongelofelijk. Alles verliep zó soepel. Zelfs op de momenten dat er tegelijkertijd op 2 uitstaplocaties verschillende delegaties aankwamen. Hetzelfde gold voor het vertrek op de woensdag. Dan blijkt dat alle voorbereidingen zeker niet voor niks zijn geweest.”
3. Waar lagen de grootste uitdagingen?
“Als je me vooraf had gevraagd: ‘Waar word je zenuwachtig van?’, dan waren dat toch wel de ongeplande demonstraties. Op het moment dat het vervoer van de stoetjes wordt verstoord en er ophopingen ontstaan, zijn de te beschermen personen (TBP's) kwetsbaar. Natuurlijk hebben we daar allerlei plannen voor uitgewerkt, maar dat wil je gewoon niet. Als organisatie lagen we deze week ontzettend onder een vergrootglas. Zo’n scenario vind ik dan wel spannend. Puur het feit dat je dit van tevoren nooit 100 procent kunt dichttimmeren.
Daarnaast heb je natuurlijk het puntje communicatie. Wat als er iets uitvalt en je onderling geen contact meer hebt? Dit hebben we aan den lijve ondervonden toen we op een bepaalde locatie wat problemen kregen met het netwerk. Op dat moment maakte ik het besluit; we gaan over naar onze fall back. Maar werkt dat ook echt op het moment dat je de switch omzet? Ja dat werkt!
Een derde uitdaging vind ik zelf, eigenlijk altijd, de ontwikkelingen op cybergebied. Dat gaat maar door. Die situatie verandert haast per minuut. Uiteraard hebben we ook op het gebied van sabotage en spionage vooraf risico’s uitgewerkt. Desalniettemin was ik blij met onze cyberspecialisten die deelnamen aan de SGBO en ook daadwerkelijk zijn ingezet."
4. Welke lessen neem je mee?
“Hoewel alles goed verliep, zijn er natuurlijk altijd verbeterpunten. We waren deze week onderdeel van een enorme nationale operatie waar politie en Marechaussee een grote rol in hebben gespeeld en Defensie vanuit bijstand ondersteuning heeft geleverd. Met zoveel spelers merk je toch, informatie is de basis. Op het moment dat berichten door allerlei lagen een lange weg afleggen, bijvoorbeeld van Den Haag richting Schiphol, hebben ze de neiging om gaandeweg wat te vervormen. Dat kan potentieel een grote impact hebben. Dit kan altijd strakker. Uiteraard volgt nog een evaluatie op de gehele operatie.
Wat in die lijn overigens juist heel waardevol is gebleken, is het feit dat wij vanuit de Marechaussee liaisons bij de SGBO’s van de politie hebben ingezet. Zowel bij de nationale SGBO en de eenheden LO/LX, Den Haag, Noord-Holland, Rotterdam en Limburg. De lijntjes waren altijd kort, waardoor je ruis en versnippering beperkt.”
5. Met wat voor gevoel ga je het weekend in?
“Ik zit hier nu nog in mijn eentje in de SGBO-ruimte. Iedereen is naar huis, de operatie zit erop. Dat is een heel onwerkelijk gevoel. Bijna jammer! Ik heb hier de afgelopen week iedere dag met zoveel plezier gestaan. Je bent de eerste tegen wie ik het zeg, maar ik zou het zo weer doen.”
