Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties die invloed hebben gehad op de hele wereld.

Om hiermee het ‘o ja-gevoel’ op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of ons deze niet meer exact herinneren. Vandaag gaan we terug naar 5 december 1945, als zes Amerikaanse vliegtuigen in het niets verdwijnen in de zogenoemde Bermudadriehoek. Het mysterie legt de basis voor de legende van de Bermudadriehoek, waar meer vliegtuigen en schepen in het niets lijken te zijn opgelost. Volgens schattingen zijn in het gebied zo’n vijftig schepen en twintig vliegtuigen verdwenen. Wrakstukken zijn nooit teruggevonden.

Tekst: Evert Brouwer | Foto's: Diversen

De verdwijning van de vijf Grumman TBF Avengers en daarna een Martin PBM-5 Mariner leidt tot een van de grootste reddingsoperaties in de lucht en op zee. Alleen al de marine geeft opdracht om 248 vliegtuigen de lucht in te sturen. Achttien schepen, waaronder het kleine vliegdekschip (Baby Flattop) USS Solomons, talloze koopvaardijschepen en andere vaartuigen hopen iets van de vermiste Flight 19 te vinden. Zoek- en reddingsteams bestrijken meer dan tweehonderdduizend vierkante mijl van de Atlantische Oceaan en de Golf van Mexico, terwijl ze ook het land het binnenland van Florida uitkammen in de hoop de puzzel op te lossen.

Sluitstuk

Het is volgens de gegevens die 5^e december 1945 zo’n twintig graden en bewolkt, ‘met een krachtige zuidwestenpassaat’. Er zijn dus geen bijzondere weersomstandigheden op Naval Air Station Fort Lauderdale als diverse squadrons zich opmaken voor oefeningen. Zoals Flight 19, die bestaat uit vijf Avenger-torpedobommenwerpers, met in totaal veertien man aan boord.  Zij moeten onder leiding van de ervaren gevechtsvlieger en squadroncommandant luitenant Charles C. Taylor een navigatie- en aanvalsoefening volbrengen. Dit vormt het sluitstuk van een examen dat allen al eerder succesvol hebben afgelegd.

Het oefengebied bestaat uit een aantal zandbanken en ondiepe plekken rond de Bahama-eilanden. Een routineoperatie die al vele malen eerder is gedaan. Alles verloopt voorspoedig, tot luitenant Taylor meldt dat er problemen zijn met de navigatie. Op dat moment zijn de weersomstandigheden op zee verslechterd en het wordt er ook niet beter op.

De laatst bekende locatie van vlucht 19 is op 75 mijl ten noordoosten van Cocoa, Florida. Taylor voerde op dat moment een gesprek met een collega-vlieger van de marine, luitenant Robert F. Cox. Het relaas van dat gesprek is pas later in documenten teruggevonden. Zodra de verbinding wordt verbroken, heeft Cox door dat er iets niet goed gaat. Hij wil achter de Avengers aan, maar krijgt de opdracht van de vluchtleiding om terug te keren.

Geen spoor

Op het moment van dat laatste gesprek hebben de vliegtuigen voor iets meer dan een uur brandstof. In plaats van naar het land terug te vliegen, gaan de Avengers om onopgehelderde redenen verder de zee op. De vliegtuigen komen waarschijnlijk zonder brandstof te zitten en storten neer.

Al snel na de verdwijning tuigen luchtmacht en marine de grote reddingsoperatie op. Vanaf Naval Air Station Banana River in Florida (nu Patrick Air Force Base) vertrekken Martin PBM-5 Mariners richting de plek waar het laatste contact heeft plaatsgevonden. Een van die watervliegtuigen, met dertien man aan boord, ondergaat hetzelfde lot als de Avengers en verdwijnt op mysterieuze wijze. Ook van dit toestel is nooit een spoor teruggevonden.

De zoektocht van de lucht- en zee-armada duurt drie dagen. Hoewel een vrachtschip vlak na de verdwijning van het watervliegtuig een explosie en een olievlek rapporteert, vinden ze van Avengers noch Mariner een spoor.

Vrijgesproken

Daarmee was het verhaal rond de verdwenen vliegtuigen in de Bermudadriehoek nog niet ten einde. Om toch maar een verklaring te vinden, gaat de beschuldigende vinger in de richting van luitenant Taylor. Hij wordt schuldig bevonden aan ‘geestelijke afwijking’. Zijn moeder Katherine slaagt erin hem uiteindelijk vrij te pleiten van wangedrag. Ze laat zelf een onderzoek instellen. Pas twee jaar na het ongeluk volgt vrijspraak door de Board for Correction of Naval Records, ‘met betrekking tot verantwoordelijkheid voor het verlies van levens en marinevliegtuigen’.

Officieel heeft de Amerikaanse marine de zaak afgesloten met de conclusie dat de oorzaak onbekend is. Menselijke fouten en slechte weersomstandigheden zijn de meest waarschijnlijke factoren. Het verklaart echter nog steeds niet waarom er zoveel schepen en vliegtuigen zijn vermist in het gebied.