Documentaire van Oekraïner Denys Khrystov is ontroerend en aangrijpend

Het Nationaal Militair Museum in Soesterberg beleefde afgelopen zondag de voorpremière van de nieuwste documentaire van Denys Khrystov. Deze Oekraïense tv-presentator en entertainer rijdt in de regio Donetsk-Oblast dagelijks naar de frontlinie om in dorpen en steden slachtoffers van oorlogsgeweld te evacueren. Met zijn telefoon en GoPro filmde hij een grimmige, aangrijpende, ontroerende realiteit.

Tekst: Andre Twigt | Foto’s: Rob ter Bekke (Studio 38C)

Hoewel hij doet alsof het hem niet deert, staat ook de wereld van Denys Khrystov (spreek uit Dennis, red.) al meer dan drie jaar volledig op zijn kop. Voor de oorlog leidde hij als tv-presentator volgens hem ‘zijn beste leven’. Tot Rusland op 24 februari 2022 tot een grootscheepse invasie van Oekraïne besloot.

Denys gezeten tussen het publiek.
Denys Khrystov is een zachtmoedig, maar dapper mens.

Zwaargewond

In de één uur en een kwartier durende productie zien we Denys in zijn eentje met ware doodsverachting op en neer naar de frontlinie rijden. In en om het mijnstadje Hirnyk (regio Donetsk-Oblast) biedt hij hulp waar hij kan. Niets blijft hem daarbij bespaard. Zo komt Denys in actie als een man zwaargewond raakt bij een beschieting met een ongeleide Grad-raket.

“Ik zat net nog op mijn fiets”, zegt het slachtoffer ontdaan. Zonder aarzelen ontfermt Denys zich over de man. Van dichtbij is te zien hoe hij het bloedende en verbrande slachtoffer voorzichtig achter in zijn auto zet. En hem vervolgens bij het dichtstbijzijnde geïmproviseerde hospitaal aflevert. Helaas overlijdt de man enkele dagen later. “Dat is wat we hier in Donetsk-Oblast soms dagelijks meemaken”, aldus Denys.

Denys samen met Franky en Coen op het podium.
Denys is een goede vriend van Franky en Coen, die bekend zijn geworden met hun ‘Patatje Oorlog’.

De Hollander

Gekleed in een zwart T-shirt, dito cargo pants en een grijs petje diep over zijn rode krullen getrokken, ziet de goedlachse Oekraïner er niet uit als een ware held. Maar dat is hij weldegelijk. De lokale bevolking kent hem. Hij wordt ‘De Hollander’ genoemd. Een bijnaam die hij verwierf door de gedoneerde auto’s met Nederlands kenteken, waarin hij rijdt.

Die ontving hij van zijn inmiddels bekende Nederlandse vrienden Franky en Coen. Dit ondernemersduo uit Brabant geeft met zijn gratis frietjes de Oekraïense bevolking een steuntje in de rug. Ook zijn de twee de motor achter het Holland House in het plaatsje Dnipro. Gelegen op zo’n tachtig kilometer van het front vangen zij er in een voormalig hotel zo’n zeventig vluchtelingen op. Velen van hen zijn door Denys hier naartoe gebracht.

Franky en Coen in hun frietkraam.
Franky en Coen serveren tot wel tweeduizend porties friet per dag. (foto: Franky en Coen)

Patatje Oorlog

De hulp van Franky en Coen en hun frietkraam groeide uit tot een omvangrijker initiatief. Naast de opvanglocatie in Dnipro zijn ze momenteel bezig met een tweede opvang voor vluchtelingen uit de zwaar getroffen frontregio’s. Door de constante aanvallen is de noodzaak hiervoor van levensbelang. Zolang het kan, blijven Franky en Coen doorgaan met hun hulp. Zo delen zij tot wel tweeduizend gratis porties friet en snacks per dag uit. Recent verscheen over het tweetal een documentaire. ‘Patatje Oorlog‘ laat zien hoe hun vrijwilligersacties zich ontwikkelden van friet scheppen tot complete humanitaire hulpverlening.

Denys staande op het podium voor het publiek.
Het publiek werd na afloop in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen.

Doelwit

Dat zijn werk niet zonder gevaar is, hoef je Denys niet te vertellen. Verscheidene keren werd hij belaagd door kamikazedrones, waarvan hij er naar zijn zeggen twee onschadelijk wist te maken. Dat de Russen op hem loeren, is geen publiek geheim. Recente slaagden de Russen erin journalist Alyona Gramova en cameraman Yevhen Karmazin bij een bewuste aanslag te doden. Zij maakten deel uit van het team dat een groot deel van de hulpacties filmde.

Ondanks zijn weerzin tegen de vijand is Denys geen type om hem met een geweer tegemoet te treden. Hij houdt niet van wapens en ook niet van vechten. Maar hij is moedig genoeg om zich onafgebroken voor de Oekraïense bevolking in te zetten. “Als ik een wapen had, zou ik het telkens vergeten”, grapt hij.

Denys in gedachten zittend in de filmzaal.
Denys ziet het als zijn plicht om de misdaden van het Russische leger vast te leggen.

Potje kaarten

In de documentaire zie je ook hoeveel moeite het kost om mensen te overtuigen naar veiliger oorden te vertrekken. Ondanks het gevaar kiezen velen ervoor om bij hun schamele bezit te blijven. “Ik heb hier mijn brommer en auto staan”, zegt een oude man. “Mensen weten vaak niet wat ze moeten doen”, becommentarieert Denys.

Hoewel er dagelijks doden onder de burgerbevolking vallen, lijken mensen het oorlogsgeweld op den duur gewoon te vinden. Zo ziet de kijker inwoners tussen de puinhopen van kapotgeschoten huizen aan tafel zitten. Zij kaarten een potje en drinken een biertje. Dat ze hun leven niet zeker zijn, deert ze niet. Naar schatting kiest de helft van de bevolking van Hyrnik ervoor niet te vertrekken. Ondanks dat de dood op iedere hoek van de straat loert.

een jongetje dat met een rugzakje om het erf van zijn ouderlijke woning verlaat.
De documentaire bevat vele aangrijpende beelden. Hier helpt Denys een jongetje vluchten voor het oorlogsgeweld.
Denys met een hand leunend op een tafeltje voor zich uit starend.

Russische misdaden

Heeft Denys al een idee wat hij na de oorlog wil gaan doen? “Sowieso iedereen terugbrengen naar waar ze vandaan komen”, zegt hij lachend. De redder in nood vertelt dat iedere dag de verschrikkingen trotseren meerdere doelen dient. Hij wil zo de Russische oorlogsmisdaden vastleggen. Dat zijn heftige beelden, waarvan er ook een aantal in de documentaire zitten. “Ik krijg soms medelijden met de editors die ze allemaal achter elkaar moeten plakken. Ik zie die frames maar twee of drie keer. Zij soms wel dertig tot veertig.”

Wat Denys met zijn film ook wil bereiken, is dat hij iedereen bewust maakt van ‘Het Russische Gevaar’. “Wat ik niet wil, is straks ook elders in Europa mensen evacueren. Dat zou mijn ergste nachtmerrie zijn.”