Wekenlang voorbereiden voor twee uur in het gelid
De militairen staan ruim twee uur in het gelid
De voorbereidingen voor Prinsjesdag 2025 zijn in volle gang. Deze week vond in Den Haag de militaire bevelsuitgifte plaats. De derde dinsdag van september is namelijk niet alleen de dag van de Troonrede en opvallende hoeden, ook militair ceremonieel is steevast onderdeel van de traditie.
Tekst: kapitein Nico Schinkelshoek | Foto’s: sergeant-majoor Barend Westerveld
Tweede luitenant Stan en opperwachtmeester Youri stappen uit de bus, wandelen een stukje en kijken om zich heen. Samen met enkele tientallen collega’s staan ze midden in Den Haag, op het Lange Voorhout. De verkleurde bladeren op de grond verraden dat de meteorologische herfst inmiddels is ingezet. Op de brede laan wemelt het deze dag van scholieren en toeristen, maar over enkele dagen treft het duo een heel ander decor. Dan is dit stukje van de stad onderdeel van de route die de koninklijke stoet aflegt tussen Paleis Noordeinde en de Koninklijke Schouwburg.
Wat is Prinsjesdag ook alweer?
Op Prinsjesdag gaat de koning met de Glazen Koets naar de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Daar spreekt hij de Troonrede uit. Hierin staan de belangrijkste plannen van de regering voor komend jaar. Vervolgens gaat de minister van financiën met het koffertje naar de Tweede Kamer. Daar biedt hij de miljoenennota en de rijksbegroting aan. Hierin staat hoeveel geld de regering het komende jaar voor de verschillende plannen beschikbaar stelt, maar ook waar dat geld vandaan komt.
Stan en Youri behoren tot de ongeveer vijfhonderd militairen die op Prinsjesdag staan opgesteld langs de zogenoemde ere-afzettingsroute. Verdeeld over zestien detachementen met ieder een eigen sector, dragen zij bij aan de ceremoniële omlijsting van het evenement. Ruim twee uur staan de militairen in het gelid. De stoet gaat immers heen en terug. Daartussen spreekt de koning de Troonrede uit.
De twee maken deel uit van het detachement dat het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) uit het Limburgse Vredepeel dit jaar levert. “We zijn hier aan het verkennen”, legt de jonge detachementscommandant Stan uit. “We bekijken nu alvast de locatie waar wij komen te staan, zodat wij niet alleen geluid, maar ook beeld hebben bij het ceremonieel.”
‘Op Prinsjesdag kunnen we Defensie aan de samenleving laten zien’
Oefenen met exercitie
Als een van de peletonscommandanten binnen 13 Luchtverdedigingsbatterij Ypenburg kreeg Stan de eervolle taak van detachementscommandant. Samen met batterij-opperwachtmeester Youri is hij verantwoordelijk voor een strakke uitvoering door de collega’s van het DGLC. Als ‘onderofficier toegevoegd’ is Youri belast met het trainen van de club. Volgens de ervaren onderofficier is er al wel een basis, maar is extra oefening noodzakelijk. “De komende weken hebben we een aantal momenten gepland om de exercitie beter onder de knie te krijgen. Ook oefenen we op lang stilstaan en kijken we wat dat met je doet. We hebben best veel jong personeel dat nog niet veel lange ceremonies heeft meegemaakt. Daar gaan we hen dus op voorbereiden.”
Uitstralen van tradities
Enkele uren eerder. Het duo bevindt zich in een bomvolle zaal op de Frederikkazerne, een paar kilometer verderop in Den Haag. Zo’n tweehonderd toehoorders ontvangen daar de bevelsuitgifte voor het ceremonieel eerbetoon op Prinsjesdag. Grotendeels personen in militaire uniformen, maar ook het politiepak is her en der zichtbaar. Alle noodzakelijke informatie passeert de revue: van locaties tot tijden en benodigdheden.
“Op Prinsjesdag kunnen we Defensie aan de samenleving laten zien en tonen dat wij ook een rol hebben in diezelfde samenleving. In dit geval in samenspel met al die andere entiteiten, zoals de politie”, legt majoor Danny Wolff het belang uit. Als hoofd Bureau Ceremonieel geeft hij de bevelsuitgifte en is hij verantwoordelijk voor de ceremoniële uitvoering tijdens Prinsjesdag zelf. “Het gaat ook om het uitstralen van tradities die daarmee gemoeid zijn.”
Militair ceremonieel
Dit jaar doen ruim tweeduizend militairen mee aan Prinsjesdag. Onder hen ook reservisten. Die komen vanuit het hele land en vervullen grotendeels ceremoniële taken. Nagenoeg alle Defensieonderdelen zijn vertegenwoordigd. Verder zijn er veteranen en studenten die deel uitmaken van het militair ceremonieel. Ook zijn er acht orkesten en fanfares vanuit de krijgsmacht. Bijzonder dit jaar is onder meer dat de Saluutbatterij centraal op het Malieveld komt. Bovendien is er voor het eerst sinds de start van Prinsjesdag in 1814 een vrouwelijke menner. Deze militair is als het ware de chauffeur van de militaire koets.
Collega’s zijn vanuit het hele land afgereisd voor deze bevelsuitgifte. Na anderhalf uur zijn ze op de hoogte van alle belangrijke informatie. Voor het bureau van Wolff vormt het evenement de ‘rode draad in het jaarplan’, vertelt de majoor. Zelf is hij aan zijn achtste editie bezig. “We gaan ook dit jaar weer honderd procent voor een goede uitstraling gaan en zullen dat ook weten te bereiken.”
‘Dit draagt bij aan trots van de eenheid’
Evenement vol traditie
Terug naar het Lange Voorhout, waar de voorbijgangers de rondlopende militairen uitgebreid in zich opnemen. Een dame verderop is druk met een fotoshoot en laat zich niet afleiden. Ook niet door deze invasie van groene en blauwe pakken. In de boom waarvoor het detachement van Stan en Youri straks komt te staan, zit nog een groene punaise. Een overblijfsel van vorig jaar. Het maakt de locatie snel vindbaar.
Meer militaire aanwezigheid
Op Prinsjesdag zelf verzamelen deelnemende militairen zich bij het stadion van voetbalclub ADO Den Haag. Vanaf daar vertrekken zeventig tot tachtig bussen naar de inzetlocaties in de stad. Een gigantische logistieke operatie. Defensie speelt verder een rol op het gebied van paarden. Met name de Koninklijke Marechaussee is hierin een belangrijke factor. Voorafgaand aan Prinsjesdag oefenen de bereden eenheden nog bij de Pier in Scheveningen, tijdens de bekende strandtraining.
Voor Stan is het de eerste keer dat hij meedoet. Youri draaide dus al meerdere keren mee als onderdeel van het detachement, maar heeft nu een nieuwe rol. “Ik verwacht weer een mooi evenement vol traditie", zegt hij. "We blijven dit doen, ook al staan we op een ‘notice to move’ van tien dagen. Ondanks die operationele druk en het gereedstellingsprogramma dat daaraan vasthangt, hechten we er belang aan om dit invulling te geven.”
Normaal leveren meer verschillende eenheden van het DGLC personen voor het detachement, maar wegens overvolle agenda’s besloot 13 Luchtverdedigingsbatterij de taak bijna volledig op zich te nemen. “Dit draagt ook bij aan een stukje trots van de eenheid. Wij als batterij gaan dit fiksen en goed doen”, zegt de opperwachtmeester zelfverzekerd.
Generale repetitie
Maar voordat het zover is, wacht eerst nog wat oefening op de kazerne in Vredepeel. Inmiddels weten de twee waar ze binnenkort komen te staan en met wie van de politie ze direct zullen samenwerken. Nu nog de taak om alle relevante informatie via een eigen bevelsuitgifte door te geven aan de deelnemende onderofficieren en manschappen. Stan: “De dag voor Prinsjesdag hebben we zelf een generale repetitie en zullen we alles op de kazerne nog een laatste keer doorlopen.”
