Nederlandse Chinooks blussen Spaanse bosbranden
Rook zo ver het oog reikt en de onmiskenbare geur van brand, vuur en zwavel domineren al weken de Noord-Spaanse luchten. Tegen de achtergrond van dit treurige decor worden Spaanse brandweerlieden en militairen bijgestaan door een zestigkoppig detachement van het Defensie Helikopter Commando. “Zaterdag kregen we de opdracht, zondag waren de eerste mensen hier en dinsdag gingen we de lucht in.”
Tekst: Michael Simon | Foto’s: sergeant-majoor Aaron Zwaal
De hevigste bosbranden in decennia teisteren Spanje. Met name het noorden heeft flink te lijden onder het inferno: dorpen worden verwoest, inwoners worden geëvacueerd en de natuur gaat onherroepelijk ten onder aan de razende vlammenzee. Alle hulp is welkom en dus zijn de Spanjaarden blij dat de Nederlandse luchtmacht bijspringt met twee Chinooks.
Twee weken lang vliegen de kisten boven de natuurbranden met zogeheten Bambi Buckets. Die bungelen onderaan een 25 meter lange kabel mee. De oranje waterzakken, van zo’n 460 kilo per stuk, worden in een meer ondergedompeld. Daar vullen ze zich met 7.500 liter water. Luttele minuten later wordt dit op en rond de branden gestort. Na een week is er door de Nederlanders al ruim 1.8 miljoen liter gedropt.
1.8 miljoen liter water gedropt in een week
Snel schakelen
Luitenant-kolonel Sander Spithoven is commandant van 298 Squadron en van de Fire Bucket Operation-missie, FBO. Hij is trots op wat zijn detachement weet klaar te spelen. “Zaterdag 16 augustus wisten we rond het middaguur dat we deze kant op zouden gaan. Vervolgens zijn we direct aan de slag gegaan, werden de helikopters klaargemaakt, de mensen gemobiliseerd, de papieren in orde gemaakt en alle nodige voorbereidingen getroffen. Zondagavond landde de eerste groep van vijftien kwartiermakers en op maandag de rest, met de Chinooks en alle spullen.”
Het zijn onvergelijkbare situaties, maar eerder voerde 298 Squadron al FBO-missies uit op de Ginkelse Heide (2025) en in Albanië (2021). “Met name de lessen die we in Albanië geleerd hebben, konden we hier goed gebruiken. Daarmee doel ik met name op de detachementsopbouw”, zegt Spithoven. “We hebben nu net iets meer mensen mee die optimale randvoorwaarden als legering, vervoer en voeding creëerden. Die waren in Albanië niet vanaf het begin aanwezig.” Wat daar toentertijd ook ontbrak, was een contactpersoon tussen de Nederlanders en de lokale autoriteiten. In het kader van lessons learned is die er in Spanje wel.
‘Aansluiting ging soepeler dan in Albanië’
Spin in het web
Spithoven noemt de aanwezigheid van kapitein Michiel essentieel. De Chinookvlieger fungeert tijdens de missie als air liaison officer. In deze rol is hij een spin in het web tussen de Nederlanders en de andere partijen, waaronder de Spaanse partners van Defensie en de brandweer. “Tijdens onze FBO-missie in Albanië merkten we dat we aansluiting misten bij wat er lokaal allemaal liep”, vertelt de kapitein. “Ook hier in Spanje staat al een hele organisatie waar wij in moeten klikken. Dat probeer ik mogelijk te maken. De eerste dagen zijn dan lastig, je moet uitvinden hoe procedures lopen en opdrachten binnenkomen. Maar dat ging al snel een stuk soepeler.”
Waardevolle samenwerking met brandweer
Naast zijn werk met de lokale autoriteiten werkt Michiel ook nauw samen met de lokale én de Nederlandse brandweer. Adviseurs van de Veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland (VNOG) om precies te zijn. “Hun aanwezigheid is ontzettend waardevol”, zegt hij. “In Nederland werken we al samen: bij een natuurbrand ondersteunen we hen waar ze ons nodig hebben. Hier zijn hun werkzaamheden en adviezen van groot belang voor ons.”
De kapitein geeft toe dat hij in het begin niet precies wist hoe hij de VNOG-collega's en hun advies kon inpassen. “Ik dacht: 'we laten ze meevliegen in de Chinook, dan kunnen ze meekijken en films en foto’s maken. Daar lering uit trekken en daarna hun eigen ding doen'. Maar toen we één van hen in de kist hadden en één op de commandopost op de grond, ging onze effectiviteit enorm omhoog. Dan sturen ze van de ene heli naar de andere heli een filmpje en dat weer naar de collega op de grond. Dan kunnen zij ons vervolgens vertellen waar bepaalde vuurlijnen lopen, welke we kunnen laten branden of dat we beter vijftig meter naar links kunnen droppen. Zij leveren een hele hoop precisie.”
Vanwege de communicatie op de grond met de Spaanse brandweer, vliegen er ook altijd Spanjaarden mee met de Chinooks. De air liaison officer speelt daarin een belangrijke rol. “Je hebt te maken met culturele aspecten en taalbarrières. De twee mannen die met ons meevliegen spreken beperkt Engels en hebben nog nooit in een Chinook gezeten. Dan is het belangrijk dat ik ze opvang als ze eenmaal geland zijn. Even met ze praten en een soort vertrouwenspersoon worden.”
‘Iedereen wilde deze inzet draaien’
Branden in Nederland
Door de opwarmende aarde neemt de kans op bos- en/of heidebranden ook in Nederland toe. De inzet in Spanje is wat dat betreft een waardevolle ervaring voor thuis. Spithoven: “Daarom is de aanwezigheid van de VNOG ook zo waardevol. Wij werken in Nederland intensief samen en nu spreek je elkaar face to face. Die samenwerking intensiveert hier en zij leren van ons en vice versa. Zij hebben ons briefings gegeven over het gedrag van brand, hoe vuur zich verspreidt en hoe we effectief kunnen droppen. Die uitleg draagt bij aan hoe we in Nederland beter kunnen blussen.”
Als Spithoven gevraagd wordt naar wat hem het meest bij zal blijven van deze missie, geeft de commandant de eer aan zijn detachement. “Als ik één ding mag noemen is dat het feit dat we zo snel in staat zijn gebleken om gereed te zijn voor deze inzet. Dat onze mensen zo snel beschikbaar waren. Iedereen wilde deze inzet draaien, dat is mooi.”
