Vliegbasis Leeuwarden middelpunt van Ramstein Flag

Twee weken lang was het een komen en gaan van gevechtsvliegtuigen op Vliegbasis Leeuwarden. Iedere namiddag en avond vertrokken zo’n veertig toestellen naar het oefengebied boven de Noordzee. De Friese basis was tot en met vandaag het middelpunt van Ramstein Flag 2025. Een beetje vergelijkbaar met de oefeningen Frisian Flag zoals die er al decennialang plaatsvinden. Maar toch was deze internationale oefening anders.

Tekst: Arno Marchand | Foto’s: sergeant-majoor Jan Dijkstra

Links: Een vlieger werkt zijn boekwerk bij met op de achtergrond een Rafale waarop grondpersoneel aan het werk is. Rechts: Brandstofpersoneel rolt een tankslang uit een gele tankwagen.
Links: Ramstein Flag is niet alleen voor vliegers (voorgrond) leerzaam, maar evenzo voor grondpersoneel (bovenop de Franse Rafale). Rechts: Ook voor de ondersteunende diensten van de luchtmacht is het aanpoten tijdens de oefening, bijvoorbeeld om alle deelnemers van brandstof te voorzien.
De badge van de oefening Ramstein Flag 2025

Want vanaf Eindhoven (tankvliegtuigen) en vliegbases in Denemarken, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk vertrekken per missie gezamenlijk nog eens zestig toestellen, waarmee het geheel op zo’n honderd stuks uitkomt. Daarmee is meteen een flink verschil met Frisian Flag aangegeven, waarbij bijna alle deelnemers vanaf Leeuwarden opereerden. Bovendien een realistisch verschil, want in geval van een echt conflict opereren de toestellen ook niet vanaf één basis. Het geeft de deelnemende eenheden bovendien de uitdaging van het op afstand met elkaar communiceren: afspraken maken vóór de missies (briefen) en naderhand bespreken wat wel en niet goed is gegaan (debriefen).

Links: Vier Franse Rafales vliegen in strakke formatie tegen een blauwe lucht. Rechts: Twee Nederlandse F-35’s tegen een blauwe lucht.
Links: Leeuwarden was onder meer het onderkomen voor Franse Rafales. Rechts: Nederlandse F-35’s vormen samen met de Amerikaanse, Deense en Italiaanse collega’s het 5e generatie luchtmachtdeel in deze oefening.

Waarom vanaf Leeuwarden?

De meest noordelijke Nederlandse vliegbasis is een ideale uitvalslocatie voor oefeningen als Ramstein Flag. Het ligt dicht bij het grote Nederlandse oefengebied dat even ten noorden van de Waddeneilanden begint. Dat sluit aan bij de oefengebieden van Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. Vliegers verliezen hierdoor geen trainingstijd met het vliegen van en naar het trainingsgebied. Daarnaast heeft Vliegbasis Leeuwarden het internationale kenniscentrum op het gebied van de inzet van gevechtsvliegtuigen en het voeren van luchtgevechten in huis: het 323 Air Combat Development Center. Dit maakt Vliegbasis Leeuwarden een uitermate geschikte locatie om een oefening als Ramstein Flag te houden.

Links: F-35’s taxiën het donker. Rechts: Een Rafale staat klaar voor de start. Op de achtergrond de hoogbouw van de stad Leeuwarden.
Een van de eisen van NATO Air Command was dat de oefening ook in het donker zou plaatsvinden. Het heeft geen zin alleen overdag te trainen als de daadwerkelijke inzet ook ’s avonds of ’s nachts plaatsvindt.

Flag-oefeningen

Dat de oefening de naam Ramstein Flag draagt, komt door het initiatief hiervoor van NATO Air Command (Aircom). Dat is het centrale commando van alle NAVO luchtmachten met het hoofdkwartier op Ramstein Air Base in Duitsland. Aircom voelde met de toenemende Russische dreiging de noodzaak om de NAVO-luchtmacht meer en beter samen te laten trainen. Daarom zocht het Flag-achtige oefeningen in Europa , zoals Frisian Flag. Een Flag-oefening is de meest omvangrijke en realistische luchtgevechtsoefening. De Nederlandse versie is gebaseerd op die in de VS (Red Flag, de oudste) en in Canada (Maple Flag). De eerste versie van Ramstein Flag vond vorig najaar plaats in Griekenland. Daar lag de oefening Iniochos aan de basis. Dit jaar nam de Nederlandse planningsstaf van Frisian Flag de hele oefening voor zijn rekening.

Links: Personen op de voorgrond praten met elkaar met vliegtuigen op de achtergrond. Rechts: Drie personen kijken in de cockpit van een vliegtuig.
Links: Ook minister van Defensie Ruben Brekelmans, Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim en premier Dick Schoof (v.l.n.r.) brachten een bezoek aan de oefening. Rechts: Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal André Steur en de Commandant Aircom generaal James Hecker krijgen uitleg bij een Zweedse JAS 39 Gripen. (Foto’s: sergeant majoor Hilbert Buter)

Voorbereiden

Tijdens Ramstein Flag 2025 trainen vliegers de reactie van de NAVO op de aanval op een bondgenoot, een zogeheten artikel-5 scenario: een aanval op één is een aanval op allen. Met de oefening benadrukt de NAVO hoe belangrijk het is het NAVO-grondgebied gezamenlijk te kunnen verdedigen. Een oefening als Ramstein Flag kan nooit de werkelijkheid vervangen, maar is wel de beste manier om ervaren en juist ook jonge en onervaren vliegers voor te bereiden op een grootschalige (lucht)oorlog. Samen oefenen, betekent namelijk elkaar leren kennen. En dat kan weer belangrijk zijn bij het uitoefenen van echte missies. Zoals dat nodig was na de Russische invasie van Oekraïne in 2022. Binnen enkele uren hingen aan de oostgrens van het NAVO-luchtruim patrouilles uit diverse NAVO-landen die van elkaar weten wat ze moeten doen en hoe. Dat zijn momenten dat gezamenlijk oefenen tijdens Frisian Flag en in dit geval Ramstein Flag zich uitbetaalt.

De volgende Ramstein Flag staat gepland voor medio 2026. Op 23 april komt de Vliegende Hollander uit met meer verhalen over Ramstein Flag 2025.

Links: Een Hongaarse Gripen taxiet achter een Deense F-35. Rechts: De neus van een Italiaanse G550.
Vanuit Denemarken vlogen onder meer dit Italiaanse toestel voor elektronische oorlogsvoering (links), maar ook Hongaarse JAS 39 Gripens en uiteraard Deense F-35’s (rechts).

Deelnemers

Vanaf Vliegbasis Leeuwarden:

Nederland:

  • F-35A-gevechtsvliegtuig;
  • MQ-9A Reaper;
  • NH90-maritieme gevechtshelikopter.

Duitsland

  • Eurofighter EF2000.

Finland

  • F/A-18C Hornet-gevechtsvliegtuig.

Frankrijk

  • Rafale B-gevechtsvliegtuig.

Griekenland

  • F-16C-gevechtsvliegtuig.

Verenigde Staten

  • F-35A-gevechtsvliegtuig.

Zweden

  • Saab JAS 39C Gripen-gevechtsvliegtuig.

Civiel: Draken Europe

  • Falcon FA-20 storingsvliegtuig.


Vanaf Vliegbasis Eindhoven

Multinational MRTT Unit

  • A330 MRTT tankvliegtuig

Canada

  • CC-150 tankvliegtuig

Denemarken, Hongarije, Italië, Roemenië, Spanje, Turkije en het Verenigd Koninkrijk vliegen vanaf andere vliegbases. Polen is waarnemend deelnemer (observer). België en Tsjechië vliegen niet mee, maar leveren personeel zoals voor grondtroepen en radarsystemen.

Van het NAVO-vlootverband Standing NATO Maritime Group 1 leveren het luchtverdedigings- en commandofregat Zr.Ms. Tromp en een NH90 maritieme gevechtshelikopter een bijdrage aan de oefening.

Links: Een geel busje rijdt voor een aantal grijze jachtvliegtuigen uit. Rechts: Grondpersoneel werkt aan het landingsgestel van een vliegtuig.
Links: Finse F/A-18C Hornets worden door de luchtverkeersleiding begeleid naar hun parkeerplaats op Leeuwarden. Rechts: Ieder land maakt zijn eigen variatie op de badge van Ramstein Flag, zoals dit Finse grondpersoneel toont.