‘Het moet in een waanzinnig tijdbestek’
Als eerste Nederlandse onderofficier heeft adjudant Roy* de ‘Meritious Service Medal of the Ukraine Armed Forces for distinguished service to the Ukraine’ ontvangen. Een Oekraïense liaison officer verraste de ‘tanker’ door hem onaangekondigd het eremetaal op te spelden bij het EUMAM Special Training Command in het Duitse Strausberg. E-zine Landmacht interviewde Roy in Havelte, waar hij zich voorbereidde op zijn volgende trip naar Duitsland.
Tekst: kapitein Jaap Wolting | Foto's: sergeant-majoor Aaron Zwaal en sergeant-majoor Jan Dijkstra
Adjudant Roy, spin in het web bij het trainen van Oekraïense tankbemanningen, heeft zijn zaakjes graag op orde. Het valt al op voordat er überhaupt 1 vraag gesteld is. Het kantoor van collega’s – waar het interview moet plaatsvinden – is rommelig. Uitrusting en paperassen liggen kriskras door de ruimte. “Zullen we buiten gaan zitten? Dit ziet er niet uit.”
Onder de bomen op het hoofdkwartier van 43 Gemechaniseerde Brigade legt de in ‘92 opgekomen onderofficier uit wat zijn precieze rol is bij de training van Oekraïense tankers. “Ik ben als subject matter expert (ervaringsdeskundige, red.) vanaf het allereerste begin betrokken bij het doneren van Leopard-tanks. Al snel kwam de vraag of Nederland de opleiding kon verzorgen, en hoe dat programma eruit zou moeten zien. Inmiddels heb ik twee petten op. Naast ervaringsdeskundige ben ik de contactpersoon tussen onze taskforce Oekraïne en 203 Panzerbataillon, de uitvoerende Duitse eenheid. Ik bereid de Nederlandse trainers voor, ondersteun ze en bewaak de kwaliteit van de opleiding.”
‘Inmiddels heb ik twee petten op’
Opbouw tankertraining
Nederland levert sinds dit voorjaar instructeurs voor het opleiden van Oekraïense tankbemanningen. Zij worden getraind om de Leopard 1A5 te bedienen. Hiervan doneren Nederland, Duitsland en Denemarken er tenminste honderd. De opleiding duurt zes weken, waarvan de eerste drie vooral om techniek draaien: Waffen und Geräte. Roy noemt het gekscherend ‘knopjeskunde’: “Hoe gaat deze aan, hoe diep kan ik het water inrijden, kan ik ermee werken tijdens een chemische aanval?”
Tijdens de tweede helft van de opleiding staan schiettechniek en tactiek centraal. Voordat de Oekraïners schietend voorwaarts gaan, werken ze met Steelbeast. Het is een simulatiesysteem met een desktopcomputer én de hardware van de richtstuurtjes die ook op de Leopard 1A5 zitten. Steelbeast is zeer nuttig voor het aanleren van schiet-, richt-, en waarnemingstechniek. Roy: “Het mooie van deze simulator is dat je er een omgeving in kunt zetten die daadwerkelijk bestaat. Zo hebben wij er onze schietbaan ingezet.” Logisch, als precies dat het terrein is waar de cursisten in sneltreinvaart opwerken van enkele tank naar pelotonsverband.
In de Nederlandse opleidingssystematiek ondenkbaar, maar de Live Fire Exercise is al in week vijf. In week zes gooien de trainers er nog meer tactiek in, zoals verplaatsen en het betrekken van een opstelling.
Werken met tolken
“Ik wil graag dat de instructeurs bekend zijn met de locatie waar ze terechtkomen, en dat ze weten waar ze mee geconfronteerd kunnen worden. Terwijl een rotatie draait, laat ik de ‘nieuwen’ dus al een keertje meelopen met hun voorgangers. Vergis je niet in hoeveel er allemaal anders dan anders is… Werken met tolken, leermiddelen die wij niet of nauwelijks kennen, afwijkende onderwijsmethodes. Onder de streep wil ik gewoon dat mijn instructeurs zich prettig voelen, weten waar ze douchen, slapen, sporten, wonen.”
Zelf nooit gehad
Nederland deed in 2011 haar laatste Leopards weg. Tankers stuiterden allerlei kanten op; naar de verkenners, infanterie, artillerie, inlichtingen, etc. “Het is ontzettend lastig om collega’s te vinden die de trainingen kunnen verzorgen”, verzucht adjudant Roy. “Al is het cavaleristenbestand vrij groot, mensen vergeten vaak dat we de Oekraïners instructie geven op een tank die we zelf nooit gehad hebben. Het tweede probleem is dat het in een waanzinnig tijdbestek moet. We stomen een bloemist of glaszetter in zes weken klaar om te kunnen opereren op pelotonsniveau, en bekend te zijn met eskadronsniveau. Dat is op zijn zachts gezegd uitdagend.”
‘Het is ontzettend lastig om collega’s te vinden’
Eerste liefde
Volgens Roy is de kracht van de Nederlandse onderofficier iets om trots op te zijn. “Onze basisopleiding is uitstekend. ‘Laat me maar even frunniken op deze tank, dan kom ik er heus wel uit’, heb ik collega’s horen zeggen die – let op – 25 jaar geleden op de Cavalerieschool in Amersfoort zaten. De instructiebekwaamheid, de snelheid waarmee onze mensen met hun didactische vaardigheden kunnen werken en de omgang me de cursisten... petje af. En dat geldt niet alleen voor de onderofficieren, maar tevens voor officieren, want ook die heb ik als instructeur voorbij zien komen.
Voor echte tankers is het misschien ook wel een beetje liefhebberij, al klinkt dat vreemd als je bedenkt waar je die Oekraïners op voorbereidt. Ik zie de tank als m’n eerste liefde. Dat is een band die ik nooit zal kwijtraken. Misschien typeert dat de cavalerie; van mens en staal een combinatie willen maken die beslissend is op het slagveld.”
Gevoelskwestie
Waar Roy honderduit praat als hij uit feitenkennis kan putten, blijft het secondenlang stil als hem gevraagd wordt naar de waarde van zijn recent verkregen Oekraïense medaille. De vader van twee kinderen staart naar zijn gevouwde handen, slikt de brok in zijn keel weg. “Ik kan me nog goed herinneren dat ik in Strausberg in dat kantoor stond. Ik heb altijd wel iets te zeggen, maar ik sloeg daar echt een beetje dicht. De dankbaarheid die ik tijdens de trainingen al van de enkele vent voel, werd met dit eremetaal versterkt. Het is… ik kan even niet op het woord komen. Ik denk weer over die medaille en voel weer hetzelfde als toen. Men heeft gezien dat ik er gewoon heel veel voor doe. Echt begaan ben met die mannen.”
‘Ik sloeg daar echt een beetje dicht’
Volle honderd procent
Roy: “Wat me aangrijpt, is de wetenschap dat die cursist echt een oorlog in gaat. Daar zit veel druk op. Als ik dus aan het eind van de dag het idee heb dat ik iets heb laten liggen, of dat iets niet helemaal goed werd begrepen, doe ik mijn schoenen opnieuw aan. ‘Ja, de klas weer in. Even zitten allemaal. Ik ben nog iets vergeten’. Als je namelijk zeker weet dat jij de volle honderd procent hebt gegeven, kun je jezelf geruststellen. Je zult je dan nooit hoeven af te vragen of jij er alles aan gedaan hebt om die Oekraïners zo goed mogelijk voor te bereiden op het gevecht.”
* Gefingeerde naam. Volledige naam is bij de redactie bekend.
