Na eeuw verbod Britse landmacht opgeheven
In ons land begon koning Willem-Alexander er in feite mee, later gevolgd onder anderen de voorzitter van het Militair Comité van de NAVO luitenant-admiraal Rob Bauer en Commandant Zeestrijdkrachten viceadmiraal René Tas. Met wat? Ze lieten hun baard staan. In ons land geen probleem, maar tot vorige maand was een ongeschoren kin bij de Britse landmacht verboden.
Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: Mediacentrum Defensie, ANP
In het Verenigd Koninkrijk was de baard de afgelopen jaren een gevoelig onderwerp. Hoe gevoelig? Toen prins Harry en Meghan Markle in 2018 trouwden, was er vooraf een heus debat in het Lagerhuis over de baard van de prins (zie grote foto boven). Kon hij zijn landmachtuniform wel aan met een ongeschoren kin? Harry moest destijds officieel toestemming vragen aan wijlen koningin Elizabeth II.
Vrije haardracht
Binnen de Nederlandse krijgsmacht is het dragen van een baard op zich geen enkel probleem, sinds de vrije haardracht in de jaren zeventig. In sommige kringen is het nu zelfs een soort ongeschreven regel, zoals bij Special Forces. In de negentiende eeuw waren Nederlandse sappeurs bijna verplicht een baard te hebben om onderscheid te maken met ‘gewone’ infanteristen. Jonge genisten die in die tijd geen of te weinig haargroei op het gezicht hadden, kregen zelfs een valse baard aangemeten.
Beard Liberation Front
Terug naar het huidige Engeland, waar de strijd vorige maand dus pas is beslecht. De reden: de landmacht vreest dat trotse mannen met baarden kiezen voor de Royal Navy of de Royal Air Force. Die laatste heeft het baardverbod in 2019 opgeheven.
‘Het gaat er anno 2023 toch niet meer om hoe iemand eruitziet’
Onder invloed van onder anderen de gevreesde columnist Keith Flett is nu ook dat laatste bastion geslecht. Hij is, geen grapje, oprichter van het heuse Beard Liberation Front. Flett en de zijnen bestrijden de discriminatie van baarddragers in het VK. Hij hield in The Guardian een vlammend betoog om de eeuwenoude regel bij de UK Army aan te passen aan de wensen van deze tijd. “Het gaat er anno 2023 toch niet meer om hoe iemand eruitziet. Het zijn eerder vaardigheden, competenties en kunde die van cruciaal belang zijn. Ik zou graag willen dat de baard daarbij helpt, maar dat is denk ik weer iets te ver gezocht”, zegt hij.
Mannelijkheid
Historisch gezien is het dragen van gezichtsbeharing in het leger geworteld in traditie en symboliek. Baarden werden beschouwd als een teken van mannelijkheid, kracht en moed. In veel oude beschavingen, zoals het oude Griekenland en Rome, werden soldaten aangemoedigd om gezichtshaar te laten groeien als teken van hun volwassenheid en viriliteit.
Alexander de Grote verbood baarden
Alexander de Grote (356-323 voor Christus) verbood zijn soldaten dan weer lange baarden te dragen, omdat hij wilde voorkomen dat de vijand letterlijk grip zou krijgen op zijn soldaten. Veel later, tijdens de Eerste Wereldoorlog, kon scheren van levensbelang zijn om het nog wat gammele gasmasker sluitend te houden.
Isolatie
Behalve bijvoorbeeld religieuze aspecten, kunnen ook functionele overwegingen een rol spelen bij het dragen van baarden tijdens militaire operaties. In de kou is het een natuurlijke isolatie, terwijl de baard in warmere klimaten bescherming biedt tegen zonlicht en stof. Of het moet onmogelijk zijn om je te scheren, zoals de Britse troepen ervoeren tijdens de Krimoorlog (1850).
“Soldaten hadden niet genoeg hout of voedsel om te koken, laat staan mesjes om hun kin te scheren. Ze kwamen thuis met baarden tot aan hun middel”, zo omschrijft Julian Farrance van het National Army Museum.
‘De baardlengte mag maximaal één inch zijn’
Geen kleuren
Het dragen van een baard in het Britse leger is dan weliswaar toegestaan, het is aan strikte regels gebonden. Lekker op z’n Brits, tot op de millimeter of inch nauwkeurig: “de baardlengte moet tussen 2,5 mm en 25,5 mm (één inch) zijn. Jukbeenderen en nek zijn vrij, terwijl er geen vlekkerige of ongelijkmatige groei en geen overdreven kleuren zijn toegestaan. Er kunnen nog altijd specifieke gelegenheden of omstandigheden zijn waarbij het personeel gladgeschoren moet zijn”, aldus een woordvoerder.
