Tekst André Twigt
Foto Archief Mediacentrum Defensie
322 Squadron viert eiken jubileum
Bij 322 Squadron hebben ze het druk. Niet alleen werkt de Leeuwarder eenheid momenteel een druk internationaal oefenprogramma af, de viering van de tachtigste verjaardag zit er ook aan de komen. Op 22 september aanstaande worden er in het hoge noorden zo’n achthonderd reünisten verwacht. Zij worden met een dagvullend programma onder meer getrakteerd op een vliegshow met zowel binnenlandse als buitenlandse gasten.
De officiële herdenking van ‘80 jaar 322’ vond plaats op 12 juni. Op Ereveld Grebbeberg werden daar twee begraven oud-vliegers van het squadron geëerd. Dat gebeurde met een kranslegging, twee F-35’s voerden een vliegend eerbetoon uit en er werd een toost uitgebracht. Op thuisbasis Leeuwarden vonden op 12 juni geen activiteiten plaats. Dat had alles te maken met de grote baanrenovatie die daar momenteel plaatsvindt. “Daarbij was 322 de afgelopen weken in Noorwegen actief voor de oefening Arctic Challenge 2023”, begint commandant 322 luitenant-kolonel vlieger Guido ‘Plebs’ Schols. “Veel personeel is net teruggekeerd of ging direct door naar Volkel voor de oefening Air Defender. Voor een mooie reünie is het dan net te kort dag.”
Britse eenheid
322 is het oudste operationele squadron van de luchtmacht. Het werd op 12 juni 1943 opgericht in Engeland. Toentertijd waren Nederlandse jachtvliegers ingedeeld bij squadrons van de Royal Air Force. Toen die groep groot genoeg was, ontstond een Nederlandse eenheid; 322 Squadron. Na de Tweede Wereldoorlog bleef de naam behouden en belandde 322 na enkele omzwervingen op Vliegbasis Leeuwarden.
Overste Schols is er best trots op dat hij de hoogste baas van deze historisch significante eenheid is. Noemenswaardige wapenfeiten zijn onder meer dat 322 in 1977 betrokken was bij de beëindiging van de treinkaping nabij De Punt. Ook nam het squadron deel aan de oorlog in Kosovo. Kapitein-vlieger Peter Tankink schoot tijdens dit conflict een Servische MIG-29 neer. Verder kwam de eerste vrouwelijke F-16 vlieger kapitein-vlieger Manja Blok bij 322 vandaan. Zij werd mede bekend door haar deelname aan het bombardement van Servische stellingen rondom de stad Srebrenica in 1995. Daarbij slaagde ze er onder meer in een vijandelijke tank uit te schakelen. “Een feit dat toentertijd breed in de pers werd uitgemeten”, aldus Schols.
Polly de papegaai
Mascotte van 322 Squadron is Polly Grey, een grijze roodstaartpapegaai. Opmerkelijk is het verhaal van de eerste Polly. Die werd anderhalve maand na de oprichting op 12 juni 1943 door pilot officer Cooc Sluyter op een markt in Londen gekocht. De slogan van de eenheid ‘Niet praten, doen’ werd aangepast naar de huidige tekst: ‘Niet praten, maar doen’. Op 4 maart 1945 keurde koning George VI het embleem en de spreuk goed. 322 houdt zich in 1943 bezig met de luchtverdediging boven Groot-Brittannië. Daarna richt het zich op het bestrijden van vliegende bommen van het type V-1. Daarvan halen vliegers van 322 er 110 neer. In september 1944 krijgt het squadron een grondaanvalstaak. Dat blijft zo tot het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Paar jaar later
Schols merkt op dat het squadron ook zo’n twintig jaar heeft deelgenomen aan missies in Afghanistan. En ze deed in het Midden-Oosten mee aan het bestrijden van terreurorganisatie ISIS. Hiervoor vlogen de toestellen vanuit Jordanië naar het naburige Syrië en Irak. De laatste bommen die voor deze missie werden gegooid, vielen op 31 december 2018. Vandaag de dag ligt de focus van de luchtmacht volledig op de oorlog in Oekraïne. Ook 322 heeft hieraan de handen vol. Air Policing, oftewel het bewaken van het NAVO-luchtruim, het opwerken tijdens grote internationale (NAVO-)oefeningen en leren vliegen in grote verbanden horen er allemaal bij.
Helemaal vanzelf gaat deze omslag in optreden niet, aldus Schols. De luchtmacht bevindt zich in een omvangrijke transitie en moet worden aangepast aan de veranderende omstandigheden. Veel personeel is nog in opleiding, wat het vinden van een balans tussen inzet en training volgens de overste lastig maakt. “Tegelijkertijd werken we met een nieuw toestel en nemen we deel aan inzetten in landen aan de oostgrens. Ik maak er geen geheim van dat de oorlog in Oekraïne voor ons beter een paar jaar later had mogen komen.”
Compleet beeld
Schols licht graag een tipje van de sluier op van wat er op 22 september gaat gebeuren. Tijdens de static show zal materieel uit heden en verleden te zien zijn. Naast toestellen van gasteenheden zullen de Spitfire, de Gloster Meteor, de Hawker Hunter, de F-16 en natuurlijk de F-35 acte de présance geven. Al die machines geven een vrij compleet beeld (of de F-104 Starfighter komt is nog onzeker, red.) waar we vandaan komen en waar we momenteel staan”, aldus Schols. “Machtig is dat de meeste van die oude toestellen nog vliegen en dat op 22 september ook gaan doen. Ik verheug me erop.”
