Tekst kapitein Charlotte Snel
Foto Herman Zonderland
...zwijgen is goud
In een wereld vol digitale afleiding is de kunst van het niets-doen lastig onder de knie te krijgen. Toch blijkt uit de toenemende populariteit van zogeheten ‘stiltedagen’ dat we af en toe snakken naar volledige sereniteit. Militair redacteur kapitein Charlotte Snel ging de uitdaging aan en zocht op Landgoed Beukbergen de stilte op.
Ik heb eerlijk gezegd weinig moeite met tot rust komen. De vraag ‘waar denk je aan’, als reactie op een starende blik, moet ik vaak enigszins schoorvoetend beantwoorden met ‘helemaal niks eigenlijk...’. En mijn ademhaling is vaak zó rustig dat mijn vriend met enige regelmaat ’s nachts checkt of er überhaupt nog leven is onder het hoopje dekbed naast ‘m.
Series kijken
Natuurlijk, er zijn weleens stressvollere dagen of periodes, maar dan pak ik bewust wat meer rust. Lekker een avondje series kijken. Ik was ervan overtuigd dat ik best goed bezig was, tot ik onlangs via sociale media stuitte op een zorgwekkend bericht: ‘Van Netflix en chill ontspan je dus níet’. Hoewel onderuit gezakt zappen misschien voelt als ontspanning, is het in essentie niks meer dan pure afleiding. Het zogeheten orthosympathische zenuwstelsel dat je lichaam ‘aan’ houdt blijft namelijk actief. Gevolg? Je herstelt niet. Noppes, nada. De enige manier om je hoofd echt tot rust te brengen is simpelweg rustig zíjn. Een ‘sociale vakantie’, vrij van prikkels. Het liefste in totale stilte.
‘Van Netflix en chill ontspan je dus níet’
Ik neem de proef op de som en sluit aan bij een van de stiltedagen van de Dienst Geestelijke Verzorging Defensie. Dat er nog plek is, is niet zo vanzelfsprekend: afgelopen jaren nam de populariteit van deze dagen, ook binnen Defensie, een vlucht. Geïnteresseerden belanden met regelmaat op de wachtlijst.
Niets moet, niets hoeft
Een stiltedag is zo simpel als het klinkt: een dag lang je mond houden. Niet praten, geen digitale afleiding. Ook niet tijdens de pauzes. Een dag waarin je even niets moet en niets hoeft. Dit moet ervoor zorgen dat je je emoties écht kunt voelen, in plaats van ze te negeren door afleiding te zoeken. Daarnaast zou stilte onder meer de creativiteit stimuleren en stressgevoelens verminderen.
Yogamatten
Op een druilerige donderdagochtend liggen in het zaaltje op Landgoed Beukbergen de yogamatten en kussens al klaar. De cursisten keuvelen nog wat, tot de gong van boeddhistisch GV’er kolonel Alie Rozendal daar onverbiddelijk een einde aan maakt. De stiltedag is begonnen. Een introductierondje doen we niet, een naamplaatje heb je immers niet nodig om te ‘zijn’.
Vanaf het kussen links van me klinkt Rozendal haar stem: “We zijn vandaag de dag continue aan het jagen. Dat gaan we hier vandaag dus helemaal loslaten. Ga er zonder verwachting in. Wat er is, is er. Wat er niet is, is er niet.” Ik knik, maar merk dat mijn hoofd dit lastig kan verwerken. Een dag stil zijn, zonder doel!? Ik dacht toch minstens dat er een soort disclaimer zou komen: bereid je voor op een stortvloed aan gevoelens die je al die jaren Netflixend hebt weggestopt. Maar nee, niks dus. Voelen, luisteren, zíjn.
Tinteling
Om de geest een beetje op te warmen beginnen we met een mindfulness-oefening waarin we onze aandacht naar binnen richten. Hoe voelt het lichaam? Hoe gaat het met de voeten, de benen, de toppen van de vingers? Wanneer we de aandacht naar onze linkervoetzool brengen, voel ik deze warempel tintelen. Hoewel we dus níet voor resultaat gaan, voelt het stiekem als een kleine overwinning. Ik besef opeens hoe vanzelfsprekend ik mijn lijf beschouw en hoe bijzonder het eigenlijk is dat die voeten mij iedere dag van hot naar her sjouwen. Dit voelt goed, mindful.
‘Ik geef mezelf een mentale high five, zonder prestatiedrang’
Zitmeditatie
Gedurende de ochtend wisselen we blokjes mindfulness en lichte fysieke oefeningen af met zitmeditatie. En eerlijk is eerlijk: dat laatste kan voor een leek best een dingetje zijn. Rozendal, die af en toe wel mag praten, loodst ons erdoorheen. “Ogen dicht, focussen op de ademhaling. In, uit. Je gaat misschien merken dat je gedachten afdwalen, misschien voel of hoor je iets wat aandacht vraagt. Dat mag er zijn, breng je aandacht gewoon weer terug naar de ademhaling.”
Ik adem gehoorzaam mee en merk dat mijn vermogen om soms simpelweg niks te denken me goed van pas komt. Mijn hartslag daalt, mijn ademhaling wordt nog trager. Ik voel me ontspannen, rustig. Ik voel.. ja, niks dus. Ik geef mezelf een mentale high five, zonder prestatiedrang.
Kroketjes
Het is gek. Ook in stilte vliegt de tijd. Gedurende de oefeningen en ook de koffiepauze lukte dat stil zijn wel. Ik ben er inmiddels achter dat het vermijden van oogcontact de sleutel tot succes is. Maar hoe gaan we dat doen straks in die eetzaal met z’n allen aan tafel, zonder te praten!?
We hebben ook kroketjes, hoor
Ik houd wat in als we richting het bedrijfsrestaurant lopen en laat anderen voor gaan. Om ons heen wordt druk gekwebbeld. Deze mensen zijn hier duidelijk voor een andere cursus. Focus op het doel. Ik gris zonder na te denken een paar bolletjes en een plak kaas uit de bak. Niet eens mijn lievelings, maar ik wil dit zo snel mogelijk achter de rug hebben.
“We hebben ook kroketjes, hoor!”, klinkt het vanachter de toonbank. Shit. Hoewel Rozendal benadrukte dat de regels vandaag zo streng zijn als we ze zelf maken, voelt het toch als falen als ik nu mijn mond opentrek. Liefelijk knik ik, mijn ogen neergeslagen, hopelijk enigszins in de goede richting. Ik draai me om en heb meteen spijt dat ik de kroketten heb laten liggen.
Recordtijd
Gedwee schuiven we aan tafel in de kleine zaal die (gelukkig) speciaal voor ons is gereserveerd. Ik kauw op mijn bolletje en gluur onder mijn wimpers vandaan naar de rest van de groep. Mijn blik kruist die van een andere cursist, een brede glimlach. Ik lach terug en besluit oogcontact verder maar weer te vermijden.
In recordtijd is mijn bord leeg. Als ik voor de vierde keer het aantal lampen aan de kroonluchter (elf) en de vlakken op de lambrisering (zeven) heb geteld, besluit ik het voor gezien te houden en loop opgelucht terug naar mijn kussentje.
‘Ik ben te sociaal om mensen geen ‘eet smakelijk’ te wensen’
Stiltewandeling
De middag begint met een stiltewandeling in het bos. Ik voel de zon die voorzichtig doorbreekt, hoor voor mijn gevoel wel twintig verschillende vogels en verwonder me over de prachtige kleurenmix op de bladeren. Dit is oprecht heerlijk.
De zitmeditatie daarna gaat me lastiger af. Ook om me heen hoor ik wat meer gewiebel op de kussentjes. Ik kijk stiekem op en kruis blikken met twee andere cursisten. Snel sluiten we onze ogen weer, wachtend op de gong van Rozendal.
IJzig kalm
Eind van de dag voel ik me rustig. Dit moeten ze bedoelen met de uitdrukking ‘ijzig kalm’. De kunst van het niks-doen gaat me geloof ik goed af en die telefoon heb ik geen moment gemist. Maar die vierdaagse stilteretraite die eveneens door GV wordt aangeboden? Nâh..
Mede-cursist Marnix is me voor en verwoordt het treffend. “Een stiltewandeling of mindfulness-oefening, prima. Maar ik vond een hele dag erg lang. Ik ben echt te sociaal om mensen geen ‘eet smakelijk’ te wensen.”
Ruimte maken
Voor Youri is er geen twijfel: “Ik meld me zeker aan voor die retraite. Hoewel het soms een interne strijd was, heeft deze dag me veel gebracht. Vooral de wandeling buiten. Ik zag ieder takje, vogeltje, druppeltje, blaadje. Heerlijk. Fijn om te weten dat ik mezelf met bepaalde oefeningen even terug kan halen wanneer dat nodig is.”
“Er heerst nog weleens het idee dat je als militair je emoties uit moet kunnen schakelen”, reageert Rozendal. “Ik schrik altijd als ik dat hoor. Je moet ze soms misschien even parkeren, maar uitschakelen is absoluut niet nodig om je werk goed te kunnen doen. Integendeel. Ik ben ervan overtuigd dat er veel leed voorkomen kan worden als we leren om gevoelens toe te laten.”
Even rust
Ik stap gek genoeg doodmoe in de auto terug naar huis. Moe van niks doen. Voor alles een eerste keer. Pas ik als ik thuiskom, besef ik dat de radio de hele rit naar huis uit heeft gestaan. Heerlijk. Even rust.
