Tekst kapitein Charlotte Snel
Foto sergeant-majoor Hille Hillinga, archief
‘Tonner’ vereeuwigd in boek
Langzaam maar zeker valt het doek voor de oude, vertrouwde viertonner. Ruim veertig jaar na invoering van de eerste YA 4440's wordt de iconische legertruck vervangen door de splinternieuwe Scania Gryphus. Eeuwig zonde, vindt veteraan Raymond van der Wee. De oud-chauffeur bouwde tijdens zijn uitzending in Bosnië een innige band op met de ‘tonner’. Zo innig, dat hij besloot een boek te schrijven over de complete historie van het militaire werkpaard.
Bosniëveteraan ziet louter potentie in vertrouwde viertonner
Na jarenlang zoeken en eindeloos webpagina’s verversen was het in 2015 dan zover. In plaats van de zoveelste afwijzing lag er een factuur van verkoopkantoor ‘Domeinen’ in de digitale mailbox van Raymond van der Wee. Hij kneep zichzelf een aantal keer en keek nog eens goed. Maar…ja hoor! Die ene viertonner, de officiële DAF YA-4442, was écht van hem. Van een oud vrouwtje geweest? Nee. Altijd binnen gestaan? Zéker niet. “Maar daar moet je in zo’n geval doorheen kijken”, stelt Van der Wee. De Bosniëveteraan ziet louter potentie.
VN-truck
Met een flinke dosis liefde en een paar spuitbussen WD-40 krijgt de techneut de door Defensie afgestoten ‘tonner’ weer aan de praat. Hij restaureert het voertuig naar voorbeeld van de witte VN-trucks, zoals deze in de jaren negentig in voormalig Joegoslavië werden ingezet. Witte huif, zwarte letters op de zijkant. Niet te onderscheiden van het origineel, waar Van der Wee in '93 als dienstplichtig chauffeur op reed.
Het is destijds zijn eerste kennismaking met het solide werkpaard en hij is direct verkocht. “De YA 4442’s waren toen zo goed als nieuw. Ik kreeg de mijne met amper zestienduizend kilometer op de teller. We hebben er tijdens de missie heel wat mee af gereden, onder alle mogelijke omstandigheden. En hij gaf geen krimp! Ik vond het machtig mooi.”
‘Ik heb die nacht niet geslapen’
Herinnering
Na zijn diensttijd neemt Van der Wee zijn groot rijbewijs mee de burgermaatschappij in. Vijftien jaar lang rijdt hij als vrachtwagenchauffeur door binnen- en buitenland. Later belandt hij via een studie Werkbouwtuigkunde op zijn huidige functie als constructeur (ontwerper van werktuigbouwkundige constructies, red.). Toch laat de herinnering aan ‘zijn’ tonner de Gravenaar niet los.
“Ik had me direct na het verlaten van de dienst al voorgenomen: als het me ooit lukt, koop ik er één.” Wanneer die betreffende donderdag de factuur in zijn mailbox oppopt, is de blijdschap dan ook groot. “Ik kan je vertellen, ik heb die nacht niet geslapen!”
Bekijks
In zijn witte tonner trekt Van der Wee regelmatig de nodige bekijks. Niet alleen van plaatsgenoten, ook van andere DAF-fanatici. En ja, dat zijn er meer dan je zou denken. Er is zelfs een complete reeks monografieën over de vrachtwagens van Nederlandse makelij. Wat ontbreekt is een naslagwerk over de viertonner; een gat waar Van der Wee uiteraard maar al te graag in springt.
Typeaanduiding ‘2’
Een wijdverbreid misverstand is dat de ‘2’ in de typeaanduiding YA 4442 slaat op de wielen in dubbele montage op de achteras. Dit is onjuist, weet Van der Wee. “In eerste instantie was het zelfs de bedoeling om de YA 4442, net als de YA 4440, met enkele montage op de achteras uit te voeren. Omwille van de stabiliteit van het voertuig, werd uiteindelijk toch gekozen voor dubbele montage.”
Met de invoering van de Scania Gryphus verdwijnt de viertonner langzaam uit het straatbeeld
Graafwerk
Jarenlang doet de veteraan onderzoek naar zijn geliefde ‘tonner’. Hij struint stad en land af naar foto’s, bezoekt talloze archieven en praat met tientallen bronnen. Afgelopen najaar rolde het resultaat van al zijn graafwerk van de band: ‘DAF YA 4440/YA 4442 Viertonner – Ontwikkeling en historie van een militair werkpaard’. Een boek waarin de complete historie van de DAF YA 4440 en YA 4442 aan bod komt.
Van het halverwege de jaren zestig voorgenomen besluit tot vervanging van de oude voertuigen van de ‘Dikke DAF-familie’, tot de ontwikkeling in de jaren zeventig en de inzet bij de krijgsmacht. En tja, ook de onvermijdelijke afstoting. Cru, maar met de invoering van de Scania Gryphus verdwijnt de vertrouwde viertonner langzaam maar zeker uit het straatbeeld. Eeuwig zonde, vindt Van der Wee.
Spuitbeurt
“Ik snap niet waarom ze voor zo’n lomp, groot voertuig hebben gekozen. Straks is er niks meer in het formaat van de viertonner, een handzaam autootje dat je overal in prikt. Dat gaan ze echt nog missen. Maar ik ben misschien ook een beetje bevooroordeeld...”
“Ze gaan ‘m echt nog missen”
Met zijn boek hoopt Van der Wee niet alleen mede-enthousiastelingen te informeren, maar tevens geld in te zamelen voor zijn ‘Stichting UN-viertonner’ ten behoeve van de instandhouding van zijn eigen tonner. Want zijn grote trots is inmiddels hard toe aan een professionele spuitbeurt. “Als ik dat kan bekostigen met het boek, is de cirkel weer rond.”
