Tekst Jack Oosthoek
Foto luchtmacht en Mediacentrum Defensie
Luchtmacht traint ‘basic fighter maneuvers’
Tot eind juli speelt Top Gun zich af boven Nederland, al is er in dit geval allesbehalve sprake van entertainment. In een gecontroleerd militair luchtruim beoefenen F-35 en F 16-gevechtsvliegtuigen van de vliegbases Volkel en Leeuwarden basic fighter maneuvers waarin ze elkaar maximaal uitdagen.
De basic fighter maneuvers worden drie keer per jaar gehouden en duren telkens zo’n twee weken. Decor voor de training is een gebied op grote hoogte boven de Noordzee, ongeveer twintig kilometer noordelijk van de Waddeneilanden, en boven Brabant en Noord-Limburg.
Relevante training
In de basic fighter maneuvers trainen de vliegers het luchtgevecht. Ze nemen het één tegen één tegen elkaar op. Zo draaien ze bijvoorbeeld (uiterst) korte bochten om in een ideale positie te komen, achter de ‘vijand’.
‘De vliegers leren skills die in een crisis belangrijk zijn’
“Zoals in een oorlog ook kan gebeuren, worden de gevechten binnen gezichtsafstand gevoerd. Ofwel within visual range. De vliegers leren skills die in een crisis belangrijk zijn. Met in het achterhoofd de strijd in Oekraïne, zijn de basis fighter maneuvers een relevante training”, vertelt F-16 vlieger majoor Nick, plaatsvervangend hoofd Operaties van 312 Squadron op Volkel en wapeninstructeur.
Skipak
Vanwege de constant optredende druk (G-krachten) krijgen de vliegers het fysiek voor hun kiezen. Dat komt omdat door de G-krachten het bloed vanuit de hersenen naar beneden zakt. Gelukkig zijn er wel technieken om te voorkomen dat je gezichtsvermogen hieronder leidt of je je bewustzijn verliest. “Bij elke manoeuvre moet je buik- en beenspieren aanspannen (strainen) en je ademtechniek aanpassen. Ook voor je nekspieren is het zwaar. Na afloop voelt het alsof je met je skipak aan een middag in de sportschool bent geweest. Je stapt drijfnat uit het toestel”, weet Nick uit ervaring.
‘Je stapt drijfnat uit het toestel’
Ook in mentaal opzicht vergen de basis fighter maneuvers veel. Zo moeten de deelnemers belangrijke beslissingen in een fractie van een seconde nemen. Wat doet de vijand? Schiet ik wel of niet? “Het is allemaal speedschaken”, zegt Nick.
Voordelen
De oefening veroorzaakt boven land geluidsoverlast. Kort gezegd houdt dat verband met de F-16 ’s die minder brandstof kunnen meenemen dan de F-35. De brandstoftanks onder de vleugel blijven namelijk achter op de grond, omdat minder gewicht voordelen oplevert in het luchtgevecht.
Normaliter wordt onderweg in de lucht getankt bij tankvliegtuigen, maar deze zijn tijdens de oefenperiode niet continu beschikbaar. Daarom oefenen ze behalve boven de Noordzee óók boven land. Zodoende moeten de F-16 ’s soms ook tanken op Volkel. De F-35 ’s trainen slechts bij hoge uitzondering boven land, omdat ze wel voldoende brandstof kunnen meenemen. Al landen ze na een training boven de Noordzee wel weer op Volkel, wat voor de omwonenden soms geluidsoverlast kan opleveren.
Sound of freedom
De hinder kan volgens Nick ook als de sound of freedom worden beschouwd. De Brabantse burger zou zich erdoor gerustgesteld moeten voelen, stelt hij. De luchtmacht is hard aan het trainen, goede zaak in de snel veranderende veiligheidssituatie in Europa.
‘Volgens mij is er geen sprake van zware overlast’
“Volgens mij is er geen sprake van zware overlast, omdat wij onszelf restricties opleggen. Onze F-16 ‘s en F-35 ’s trainen op meer dan drie kilometer hoogte. Daaronder gebruiken ze de afterburner niet. Ook niet boven stedelijk gebied. Bovendien oefenen we zoveel mogelijk boven de Noordzee. Dat wil zeggen: als het weer het toelaat. De luchtmacht doet kortom zijn best om oefeningen te spreiden over Nederland en geluidsoverlast te beperken. Maar soms is het niet anders dan dat het is.”
