Tekst Jack Oosthoek
Foto John van Helvert en Mediacentrum Defensie

Redder in de nood van de bv Nederland

“Duiker gereed om af te dalen! Aye, aye... Afdalen!” In grijszwarte pakken gestoken duikers van de Defensie Duikgroep (DDG) glijden vanaf een trap op de achtersteven van het duikvaartuig Cerberus één voor één in de donkere diepten van de Helderse marinehaven. Elke dag is het trainen wat de klok slaat, want ineens kan het menens zijn. Onder het motto Sub Mare Laboramus (Wij werken onder water) staat de groep 24/7 paraat voor militaire en civiele acties, die ook vaak de media halen.

‘Onze eenheid zit in de ‘gereedschapskist’ van politie en Justitie’

Overste Sander Kool werkt als commandant van de DDG nauw samen met civiele instanties die de hulp van de dienst vaak inroepen.

Daags voor de training is het voor de zoveelste keer dit jaar écht raak. Op Het Joppe, een meer bij Warmond, wordt gezocht naar een vermiste persoon. Zoals vaker op verzoek van de politie, waarmee de ruim honderdjarige DDG nauw samenwerkt. “Wij treden gezamenlijk op ten faveure van de bv Nederland. Onze eenheid zit als het ware in de ‘gereedschapskist’ van politie en Justitie”, vertelt commandant kapitein-luitenant ter zee Sander Kool.

DDG-duikers tijdens een training vanaf het duikvaartuig Cerberus.

Kippenvel

Na een zoekslag met supermoderne middelen als de onderwaterrobot Remus en de Navigator-sonar treffen marineduikers de vermiste persoon levenloos aan op de bodem van het hier en daar dertig meter diepe Het Joppe. 

‘Eerst kreeg ik kippenvel, later bekroop me een soort gevoel van voldoening’

Operatieleider adjudant Erwin Meppelink is getuige van de berging. “Eerst kreeg ik kippenvel, later bekroop me een soort gevoel van voldoening. Door een lichaam te vinden kun je wat betekenen voor de nabestaanden die met de verwerking van het verlies kunnen beginnen.”

Adjudant Erwin Meppelink was nauw betrokken bij de zoekactie op Het Joppe bij Warmond, net boven Leiden. “Er bekroop me een soort gevoel van voldoening.”

Nogal een ding

Enkele weken daarvoor speelde een soortgelijke situatie op de Vinkeveense Plassen waar de DDG het lichaam borg van een vermiste sportduiker. En in Amsterdam werd op verzoek van de politie belangrijk materiaal voor een strafzaak uit het water gevist. 

‘Je moet je hoofd erbij houden en rustig blijven’

Eén van de meest opmerkelijke operaties van de laatste jaren was de berging van de verdronken bemanning van een bij Texel gekapseisde viskotter. “Door het slechte weer, het zicht onderwater en de zware stroming was dit een lastige klus”, weet Kool. “Lichamen aantreffen is nogal een ding. Je moet je hoofd erbij houden en rustig blijven. In zulke situaties komt ons systeem van nazorg goed van pas. Na elke actie sparren we met elkaar via ons collegiaal netwerk. ‘Wat heeft de actie met jou gedaan?’ Bij signalen dat het met iemand niet goed gaat, leveren we maatzorg.”

DDG-duikers bergen niet zelden lichamen, een altijd macabere taak.

Ontregelen

De Defensie Duikgroep onderneemt ook technische klussen, zoals het controleren en beveiligen van het ‘onderwaterdomein’ van zeehavens. Deze havenbeschermingstaak heeft een link met de toenemende onveiligheid in de wereld, vertelt Kool. “Bepaalde groeperingen hebben baat bij het ontregelen van de logistiek van een land. Wij voorkomen dat er Improvised Explosive Devices (IED’s) worden gelegd in essentiële havens zoals Rotterdam, Vlissingen en Eemshaven. Dat gebeurt bijvoorbeeld in de aanloop naar Host Nation Support waarbij onder meer schepen, Amerikaans legermaterieel in ons land afleveren voor oefeningen en operaties elders in Europa.”

Adjudant Erwin Meppelink met het neusje van de zalm op het gebied van opsporingsacties onderwater, de Remus. Die zet alle gegevens die hij verzamelt op een harde schijf die later op de wal op een laptop worden uitgelezen. Op deze manier vond de DDG het vermiste lichaam op ’t Joppe bij Warmond.

Bollen met stekels

Nog een DDG-kunstje: marineschepen onderwater repareren zodat ze niet in dok hoeven met alle tijdverlies van dien. En ondertussen helpt de DDG de Explosieven Opruimgsdienst (EOD) bij voorbereidende werkzaamheden voor de aanleg van windmolenparken en bij de renovatie van de Afsluitdijk.

Niet zelden worden mijnen uit de WOII gevonden

Bij dit soort graafwerk op de grens van land en water worden niet zelden mijnen uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. Of om in DDG-jargon te blijven: ‘bollen met stekels’. “Omdat ze al jaren in het water liggen is het ontploffingsrisico laag, maar bij het naar boven halen en verplaatsen ervan moet je enorm oppassen”, vertelt Kool.

Bijna elke dag weer houdt commandant Kool het de bemanning voor: veiligheid is een zaak van álle DDG’ers.

‘Wees niet nonchalant, spreek elkaar aan, stel kritische vragen’

Kritische vragen

Om een betrouwbare redder in nood te zijn, en aangezien de DDG’ers gevaarlijk werk doen, hamert de leiding er elke dag weer op: train, check, leef de protocollen na en analyseer de risico’s. Veiligheid is wat Kool betreft team-effort. Elke dag en iedere duik weer. “Daarbij focussen we ook op gedrag: wees niet nonchalant, spreek elkaar aan, stel kritische vragen. En durf een streep te trekken: ‘dit doen we niet’. Als een DDG’er ook dát goed beseft, is geen zee te hoog.”

Blik op de Helderse marinehaven, oefenterrein van de Defensie Duikgroep.