Tekst Martin Zijlstra
Foto Noorse luchtmacht

Russen al 48 keer boven Noorwegen onderschept

In het noordelijkste puntje van Europa heeft zich vorige week opnieuw een 'tweegevecht' afgespeeld. Voor de 48e keer dit jaar heeft de Russische luchtmacht de Noorse uitgedaagd. De Russen werden onderschept, maar ook dit keer bleef de strijd verder onbeslist.  

Al zolang als de NAVO bestaat, testen de Russen de luchtverdediging van het bondgenootschap

Wat er gebeurde? Moskou stuurde een grote groep bommenwerpers en jachtvliegtuigen op de Noorse luchtverdedigingszone af. Als reactie werden vier Noorse jachtvliegtuigen, twee F-16's en twee F-35's, de lucht ingestuurd om de Russen te onderscheppen. Een toevallig passerend P-3C Orion patrouillevliegtuig van de Noren hielp ook mee.

Door de verplaatsing van de Noorse QRA naar Evenes, zijn de F-35's veel dichter bij het operatiegebied ten noorden van de regio Finnmark. De Noorse F-16's staan nu nog op de basis Bodø maar gaan met pensioen.

Al zolang als de NAVO bestaat, testen de Russen de luchtverdediging van het bondgenootschap. Ook in Noorwegen. Dat is dus niet verrassend. Sterker nog, ze vinden Noorwegen extra interessant, omdat langs dat land de routes lopen die de Russen gebruiken om van Noord-Rusland naar de Atlantische Oceaan te vliegen en varen. Om die reden wil Moskou altijd graag weten hoe paraat de Noren zijn.

Twee F-35's op patrouille boven het grillige Noorse landschap.

Nieuwsgierig

Daarnaast zijn de Russen ongetwijfeld nieuwsgierig naar de F-35 die vanaf januari volgend jaar de luchtverdedigingstaak overneemt in het hoge noorden en nu af en toe al wordt ingezet om te oefenen voor de nieuwe taak. Dit nieuwe vliegtuig zal misschien ook wel een belangrijke reden zijn dat er een Russische A-50 Mainstay in actie kwam. De operators aan boord van dit radarvliegtuig willen vast en zeker graag weten of ze de F-35, die beschikt over stealth-eigenschappen, op hun radar zien of niet.

Hoe stealthy is de F-35?

Een korte video van de vlucht naar Noorwegen, opgenomen uit een Russische Tu-160. In beeld onder meer MiG-31's en Noorse jachtvliegtuigen. Video: Ministerie van Defensie Rusland.

Sneller

Ondertussen zijn de Noren ook bezig met een twee weken durende F-35 oefening vanaf de Noorse vliegbasis Evenes, de nieuwe locatie van hun Quick Reaction Alert (QRA). De Noorse F-35's zijn normaal gestationeerd in Ørland, maar omdat Evenes zeshonderd kilometer meer naar het noorden ligt wordt dit vanaf januari de locatie voor hun QRA. Hierdoor zijn de Noren sneller in staat om in het operatiegebied ten noorden van de regio Finnmark te zijn.

QRA

Om het luchtruim van de NAVO-landen te beveiligen tegen indringers, zijn in het hele gebied van het bondgenootschap radarstations aangelegd. Zij houden het luchtruim continu in de gaten. Zien ze een verdacht vliegtuig, dan worden daar straaljagers op af gestuurd. Die staan 24/7 paraat op de verschillende vliegbases. De vliegtuigen van deze QRA zijn volledig bewapend en stijgen binnen enkele minuten na een alarm op. Niet alleen de Noren beschikken over zo'n QRA, maar dus ook de andere landen van de NAVO. Nederland en België beschikken samen over een QRA die het luchtruim van de Benelux bewaakt.

‘Dit is wat onze vliegers nodig hebben’

Geen probleem

De Noorse luchtmacht was niet erg onder de indruk van de twee Russische Tu-160 Blackjack bommenwerpers, begeleidende MiG-31 Foxhound jachtvliegtuigen, Su-24 Fencer jachtbommenwerpers en het A-50 Mainstay 'command and control' vliegtuig. Volgens woordvoerster luitenant-kolonel Stine Barclay Gaasland is zo’n actie van de Russen de beste manier om te oefenen. “Onze F-35's bereiden zich in Evenes voor om in januari de QRA over te nemen van de F-16's uit Bodø. Échte onderscheppingen zoals deze ten noorden van de regio Finnmark (het meest noordelijke deel van Noorwegen, red.) zijn precies de training die onze vliegers nodig hebben.”

Een Tu-160 bommenwerper met zijn escorte, een MiG-31 Foxhound. De MiG is zwaarbewapend met raketten tegen vliegtuigen.

Dat de Russen informatie verzamelen is niet écht breaking news

Wederzijdse verkenningen

Dit soort acties van de Russen om informatie te verzamelen is niet écht breaking news. Dat doen ze al decennialang en het gebeurt ook omgekeerd. Op dezelfde dag dat de Russen richting Noorwegen vlogen, was volgens de Noorse krant The Barents Observer een Amerikaans RC-135 verkenningstoestel in de buurt van het schiereiland Kola actief. Daar is een Russische marinebasis gevestigd.

Bij testvluchten in september startte de F-35 voor het eerst vanaf Evenes met naverbrander. Hierdoor is het toestel bij een alarmstart sneller bij zijn doel.

Het mag dan vaak voorkomen en soms op een spel lijken, maar wanneer katten en muizen met elkaar spelen vallen er vaak slachtoffers. Om slachtoffers te voorkomen staat de Noorse luchtmacht 24 uur per dag, 7 dagen in de week paraat. Ook, of misschien wel juist, boven de Poolcirkel.