Steunpilaar voor de Europese veiligheid

Joint Expeditionary Force traint grootschalig

De Nederlandse krijgsmacht traint deze week voor het eerst grootschalig met de JEF; de Joint Expeditionary Force. Een samenwerkingsverband met negen Europese landen dat overigens al sinds 2018 operationeel is, maar nog weinig bekendheid geniet. En dat terwijl vijfhonderd deelnemers tijdens de oefening Joint Protector in Zweden op hoog niveau weerstand moeten bieden tegen hybride dreigingen. Denk aan de verspreiding van desinformatie of cyberaanvallen.

Het zijn actuele en realistische scenario’s waarbij er voor ons defensieapparaat nog veel ruimte is voor groei, weet kapitein-ter-zee André van der Kamp. Hij is staflid op het hoofdkwartier van JEF in Northwood, vlakbij Londen. Vanuit Zweden vertelt hij over het nut en noodzaak van deze multinationale strijdmacht.

1. We hebben de NAVO toch al, waarom ook de JEF?

“De Joint Expeditionary Force is complementair aan de NAVO, maar met tien landen veel kleinschaliger. Dat betekent dat besluitvorming sneller en gemakkelijker gaat.

De NAVO heeft dertig lidstaten die het bij eventuele inzet met elkaar eens moeten zijn. Bij de JEF werkt dat anders. Als één land vraagt om de JEF te activeren, dan kan er al inzet plaatsvinden. Niet alle landen hoeven deel te nemen; twee is genoeg. Voorwaarde is wel dat het Verenigd Koninkrijk meedoet, omdat zij het Framework Nation van de JEF is.

In tegenstelling tot de NAVO, waarbij alle landen gelijk zijn, hebben bij de JEF de Britten de leiding. Zij zullen ook de grootste slagkracht leveren. De JEF brengt dus militaire capaciteiten van landen samen en is zo een steunpilaar van de Europese veiligheid.”

2. Wat doen jullie tijdens de oefening Joint Protector precies?

“Samen oefenen we de hele dag in diverse hybride scenario’s, gebaseerd op ‘real world’-uitdagingen. Het klassieke slagveld, uit de tijd van mijn militaire opleiding, hoort bij hybride dreigingen tot het verleden. De leervraag is hoe we politieke, militaire, diplomatieke en juridische dilemma’s kunnen oplossen. Want alleen een militaire oplossing is niet het antwoord.”

3. Wanneer komt de JEF in actie?

“De JEF kan bij uiteenlopende scenario’s ingezet worden. Van sub-threshold, de fase voor een gewapend conflict (ook wel grey zone genoemd, red.), tot kinetisch (hierbij komt geweld kijken, red.). In de oefening van deze week werkt de JEF in de grey zone: tussen ‘niets aan de hand’ en ‘serieus conflict’ in proberen erger te voorkomen.

We willen de-escalerend optreden, want hybride dreigingen zijn heel iets anders dan klassieke oorlogvoering. Tijdens Joint Protector beoefenen we bijvoorbeeld hoe we onze overheden kunnen ondersteunen als de vijand met een cyberaanval een energiecentrale platgelegd. Het gaat om zaken die veel onrust veroorzaken in een samenleving.

4. Waar komt de JEF in actie?

We zijn wereldwijd inzetbaar, maar de focus ligt op de noordelijke en de Baltische Staten.

5. Zijn andere JEF-landen beter in het counteren van hybride dreigingen?

“Elk land heeft eigen focuspunten en niet elk land kan overal goed in zijn. De Baltische staten hebben al veel langer te maken met cyberaanvallen en dus niet voor niets veel expertise op dat vlak. De oefening Joint Protector helpt om te zien waar ieders kwaliteiten liggen. We leren dus veel door nu samen te trainen. 

Uiteindelijk is het een strategische beslissing: waar legt jouw Ministerie van Defensie de nadruk op. Ik realiseer mij dat de JEF nog vrij onbekend is en vind het daarom fijn dat het is benoemd in de Defensievisie 2035, naast de NAVO en de EU.”

6. Wie doet er vanuit Nederland mee aan deze oefening van JEF in Zweden?

“Van de vijfhonderd deelnemers uit alle tien de lidstaten zijn tien Nederlanders. Dat is een militair van de Counter Hybrid Unit, een strategische communicatiespecialist, een gedragsbeïnvloeder en adviseurs op het gebied van intelligence, civiel-militaire samenwerking en politiek.