Tekst kapitein Djenna Perreijn
Foto Jarno Kraayvanger

Explosieven Opruimingsdienst oefent grootschalig

Explosies, slachtoffers, paniek...Europa werd de afgelopen jaren opgeschrikt door tal van aanslagen. Soms zelfs op meerdere plaatsen tegelijkertijd. “Het komt nu wel heel dichtbij”, spraken verslaggevers in extra nieuwsuitzendingen. Ook in Nederland staat het nog vers in het geheugen. Als zoiets hier gebeurt moeten hulpdiensten hét verschil maken. Het allerbelangrijkste is dan samenwerking en goede communicatie. Daarom traint de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) deze week met zoveel mogelijk partners tijdens de oefening Explosive Lion.  

Een plons in de haven van Scheveningen. Een voorbijganger ziet een persoon ‘iets’ in het water gooien en belt de politie. Een verdachte situatie, zeker in het licht van gebeurtenissen een dag eerder. Toen werd Den Haag, volgens het scenario, opgeschrikt door ontplofte explosieven in de auto van een politicus, op een sportvissersbootje en bij de gedenkplaats op de Waalsdorpervlakte.

In de Scheveningse Haven duiken maritieme EOD-ers een geïmproviseerde bom op. Het is het vierde incident tijdens oefening Explosive Lion, maar het enige explosief dat niet afgaat.

IED

Het voorval in Scheveningen blijkt inderdaad niet zomaar iets. Marineduikers van de EOD speuren de bodem af en treffen een IED (improvised explosive device) aan. Waarschijnlijk gedropt door een ‘tango’, zoals terroristen tijdens Explosive Lion worden aangemerkt.

Leerlingen laten uitstekend acteerwerk zien

En op het moment dat duikers het geïmproviseerde explosief boven water halen, ontploft verderop een bom in de tramremise. Vervolgens gijzelen terroristen zo’n dertig trampassagiers. Leerlingen van de opleiding Veiligheid & Vakmanschap (VeVa) laten uitstekend acteerwerk zien als oefenslachtoffers. Later worden zij in het plaatselijke hospitaal vastgehouden. In het leegstaande HAGAZiekenhuis komen alle elementen van de driedaagse oefening samen.

De Marsof (Special Operations Forces)- tak van de DSI betreedt als eerste het ziekenhuis om gegijzelden te bevrijden en terroristen uit te schakelen.

Nooit eerder oefende de EOD zo grootschalig, met al deze ketenpartners

Speurhonden

Alle deelnemers verzamelen zich om hun rol te vervullen: de EOD, de MARSOF-tak van de Dienst Speciale Interventies (DSI), politie Haaglanden en Amsterdam, Speur Specialistische Dieren (SSD) met speurhonden en het Quick Identification Team (QIT) van de politie en de marechaussee. QIT stelt sporen veilig en verzamelt zoveel mogelijk informatie in het golden hour, het eerste uur na een aanslag. Hiermee wordt bijvoorbeeld meer bekend over verdachten en kunnen vervolgaanslagen worden voorkomen.

De angstige man in bomvest moet wachten op de specialisten van de EOD.

Belgische presentatie

Nooit eerder oefende de EOD zo grootschalig, met al deze ketenpartners. “Ik hoor en zie veel. Daar leren we van en het is voor de toekomst belangrijk”, stelt Frank, opleidings- en trainingsadviseur van de EOD. “Het is erg afhankelijk van de situatie, maar met dit scenario wordt nog duidelijker welke hulpdienst op welk moment verantwoordelijk is en wie dan de leiding heeft.”

Op de laatste hete nazomerdag overleggen leidinggevenden van de verschillende hulpdiensten over wie naar binnen gaan en wat ze precies gaan doen. In oefensetting blijft het bij ‘motorkapoverleg’, bij een werkelijke aanslag zouden containers worden geïnstalleerd om in de koelte te beraadslagen.

Scenario’s

In twee dagen spelen zich in de regio Haaglanden zes scenario’s af. Met elementen van aanslagen die de afgelopen jaren plaatsvonden, zoals die in Brussel, 2016. Hulpverleners die als eerste ter plaatse waren op luchthaven Zaventem, evalueerden hun ervaringen grondig. De Belgische collega’s presenteerden in Nederland waar zij tegenaan liepen; wat er beter had gekund. “Dat zijn zaken waar wij nu lering uit trekken”, vertelt Gerrit, compagniesadjudant van de grondgebonden EOD. “Indrukwekkend en voor ons bovendien heel waardevol.” 

Een bomvest onschadelijk maken doe je nooit alleen, weten de ruimers. Het is dus een tactische overweging om geen groot en zwaar bompak te dragen: ze moeten contact met het slachtoffer kunnen maken. Als ze die kunnen geruststellen en laten meewerken, is de kans op een goede afloop het grootst.

Resten

Bij het slotstuk van de oefening betreedt de DSI als eerste het met terroristen en gegijzelden gevulde Juliana Kinderziekenhuis. Door de lange, verlaten gangen lopen ze voorzichtig, maar snel voorwaarts. Hier werden een jaar geleden nog benen gegipst, kleurplaten voor de verpleging gemaakt en bezorgde ouders gerustgesteld. 

Zijn handen trillen van angst

In de ruime ontvangsthal treffen een ze een vastgebonden, geblinddoekte man met een bomvest aan. Of hij een slachtoffer of terrorist is, weten ze niet, maar zijn handen trillen van angst. “Meneer, mijn naam is Dave. Blijf kalm, er komt zo snel mogelijk hulp voor u”, belooft één van de operators, terwijl hij met zoveel mogelijk afstand langs hem heen manoeuvreert. Eerst brengt de DSI de gegijzelden om hem heen in veiligheid. 

Het Quick Identification Team bewees zijn waarde al eerder in het buitenland. Door zo snel mogelijk na de aanslag informatie veilig te stellen, kunnen opvolgende aanslagen worden voorkomen.

Bommenruimer

Zij worden buiten opgevangen, terwijl collega’s van alle hulpdiensten werken aan een plan voor het tweede team dat naar binnen gaat. Dat is in ieder geval een bommenruimer van de EOD, gevolgd door de speurhonden van de SSD. En wanneer mogen de experts van het QIT hun werk doen? Het overleg wordt onderbroken door het nieuws dat op de bovenste verdieping zojuist een bomvest is ontploft. “Ik wil de resten zien, het kan om dezelfde explosieven gaan als het vest in de hal”, stelt ruimer Paul. Collega’s stemmen in en kijken gespannen hoe het volgende gecombineerde team in het ziekenhuis verdwijnt.

Meer zien van oefening Explosive Lion?
Bekijk de clip!