Tekst kapitein Jessica Bode
Foto Joep van Aert en NLDA

Levensechte dilemmatraining in Breda

Een van de cadetten tijdens het scenario in de Koepelgevangenis in Breda.
De binnenplaats van de Koepelgevangenis in Breda.

Derdejaars cadetten van de Koninklijke Militaire Academie (KMA) hebben deze week voor het eerst dilemmatraining gehad in de Koepelgevangenis van Breda. Daarbij moesten ze onder druk, in extreem lastige situaties ingrijpende keuzes maken.  

Intimiderende bewakers, een strenge gevangenisdirecteur, om hulp schreeuwende gevangenen en signalen van marteling. De training vond plaats met extreem fanatieke acteurs in een levensechte setting. Al wordt de gevangenis sinds 2013 niet meer als zodanig gebruikt.  

Onbewust

De isoleercel, luchtplaats, kelder, het cellencomplex, kantoren en de psychiatrische afdeling…de landmachtofficieren in spe zullen zich de vertrekken van ‘De Koepel’ nog wel even herinneren. “Je weet dat het een oefening is, maar die realiteit verlies je wel even uit het oog zodra acteurs vol overgave in hun rol kruipen”, benadrukt de pelotonscommandant van de derdejaars cadetten, kapitein Michael Mastenbroek.  

Ook mishandeling van gevangenen door cipiers behoorde tot het scenario.

‘De cadetten moeten zich bewust worden van de keuzes die ze hebben en maken én de gevolgen daarvan’

Oogluikend toestaan

Dilemmatraining is volgens hem zo belangrijk, omdat de meest vervelende situaties (al dan niet op de werkvloer) onbewust ontstaan. “Omdat je iets niet zo bedoeld of het niet goed hebt ingeschat. Ook voor onze studenten is het noodzakelijk dat ze zich bewust worden van de keuzes die ze hebben en maken én wat voor gevolgen dat heeft voor een ander. En dat niets doen of dingen oogluikend toestaan ook handelingen zijn met gevolgen. Dat doen we nu dus voor het eerst op deze manier.” 

Met goede acteurs zijn realiteit en fictie lastig te onderscheiden. En dan kunnen de emoties hoog oplopen.
Ga je met een dreiging het kantoor van de gevangenisdirecteur binnen zonder wapens, of laat je die buiten staan?

Help je of niet?

Maar aan wat voor vraagstukken werden de cadetten dan onderworpen? “Het scenario luidde dat de gevangenis vol zat met aanslagplegers van bomaanslagen, waarbij veel burgers om het leven zijn gekomen. In een van de casussen werden de gevangenen op gruwelijke wijze mishandeld door de cipiers. Een van de dilemma’s was; grijp je in of niet”, legt Mastenbroek uit.

In een andere opdracht kregen de cadetten de taak om een belangrijk gesprek te voeren met de gevangenisdirecteur op zijn kantoor. Maar de wapens moesten ze buiten laten staan. Doe je dat? “Er is dus geen goed of fout. Als de keuze maar verantwoord kan worden.”  

Het Ginneken

In het verlengde van de dilemmatraining stonden ook sociale patrouilles door de Bredase wijk het Ginneken op het programma. Hier kregen de dertig studenten allerlei situaties voorgeschoteld waarmee ze tijdens uitzendingen te maken kunnen krijgen. "Met name gesprekstechnieken stonden centraal. Hoe spreek je vreemden aan, wat doe je als de lokale bevolking opstandig wordt, wat vraag je wel of niet en hoe zorg je ervoor dat je professioneel blijft", voegt Mastenbroek toe.

Naast de dilemmatraining stond er ook een sociale patrouille op het programma.
Daarbij werden de cadetten geconfronteerd met nogal recalcitrant en agressieve acterende buurtbewoners.

‘Nederland moet vrij’

Ook in dit geval waren de figuranten lekker op dreef. Zij waren van tevoren geïnstrueerd om heel vervelend te zijn en de cadetten uit de tent te lokken. En dat deden ze. De situatie is grimmig en bewoners zijn onrustig. Er worden politieke flyers uitgedeeld en hard geschreeuwd dat 'Nederland vrij moet zijn'. "Er liepen ook 'normale burgers’ rond, waaraan we kort daarvoor vroegen of ze mee wilden werken. Zodoende wisten de cadetten niet wie er bij het rollenspel hoorde. Dat maakte het wel heel realistisch."

Want tsja, wat doe je? Laat je het allemaal over je heenkomen, bijt je door de zure appel heen en de-escaleer je? Of laat je het niet over je kant gaan en zoek je de confrontatie? Het blijven dilemma's.