Enquête: meer geld naar Defensie

72% voor meer zelfstandigheid Europa

Uit een nieuwe enquête van Instituut Clingendael blijkt dat 48% van de 23.000 ondervraagden vindt dat Nederland meer geld moet uitgeven aan Defensie. Ook is 72% voor een militair meer zelfstandig Europa. Maar wat betekenen die cijfers nu echt? 

Als we u vragen of u een nieuwe auto wilt, zal u ongetwijfeld ‘ja’ zeggen…Maar hoe betaalt u die? Is een extra investering in de krijgsmacht wel realistisch gezien de huidige begrotingstekort van bijna 70 miljard. Onderzoeker Dick Zandee van Clingendael legt uit. 

1. Waarom deze enquête?

“We doen sinds kort opinieonderzoeken onder 23.000 Nederlanders om inzicht te krijgen in belangrijke thema’s zoals buitenlandse politiek, veiligheid en Defensie. De resultaten van deze ‘buitenland barometer’ worden sinds september gepubliceerd.  In één van de eerdere barometers sprak ruim 70% van de Nederlanders zich uit voor meer samenwerking met Frankrijk en Duitsland en in januari komen we met de resultaten van een peiling op het gebied van kernwapens. Het is de bedoeling om die onderzoeken iedere 2 jaar te organiseren met telkens dezelfde vragen, zodat we op den duur trends kunnen zien. Een eenmalige enquête zegt niet zoveel, je wilt weten hoe zaken zich ontwikkelen.”

2. Jullie vragen de geënquêteerden of ze vinden dat er meer geld moet naar Defensie. Vraag mensen of ze 1.000 euro willen en u kunt het antwoord raden. Hoe zinvol is zo’n vraag?

 “Dat is inderdaad een nadeel aan deze enquêtes, dat ben ik met je eens. Maar de doelstelling van deze eerste enquêtes over defensie-uitgaven was; houd het zo simpel mogelijk en laat de gemiddelde Nederlander z’n globale mening geven. Dat geeft wel degelijk interessante conclusies. Na al de schandalen bij Defensie, van chroom 6 tot Hawija, hadden de ondervraagden ook kunnen zeggen dat er geen geld meer naar toe mag. En natuurlijk als je de vraag anders stelt of gaat afzetten tegen andere zaken, zoals ‘geld naar de zorg of Defensie’, dan krijg je andere antwoorden. Maar nogmaals, dat was niet het doel van deze barometer. Dat kan wellicht in een later stadium.

Het gros van de geënquêteerden is voor meer zelfstandigheid, maar hoe zou dat er dan uit moeten zien? Daarom volgt volgend jaar een enquête waarin we dieper ingaan op die Europese defensiesamenwerking. Wie weet komt er ook zo’n vervolgonderzoek voor specifiek defensie-uitgaven.”

3. Europa dat zelfstandig opereert, meer geld voor de krijgsmacht. Het klinkt natuurlijk mooi, maar hoe realistisch is het dat dit gebeurt?

“Dit kwam ook wel naar voren in de gesprekken met beleidsmedewerkers, maar is geen vraagstuk dat wij als Clingendael moeten oplossen. Wij kunnen na deze enquête-uitslagen en crossverbanden met andere onderzoeken stellen dat een breed gedeelte van de maatschappij zich meer bewust is van het feit dat ‘veiligheid’ iedereen aangaat. En ook van mening is dat daar geld voor vrijgemaakt moet worden. Die bewustwording is veel groter dan tien jaar geleden. Dat verbaast me niets, want onveiligheid komt dichterbij. Denk aan de terroristische aanslagen in Europa, de ramp met MH17, Syrië en nu weer Nagorno-Karabach.”

4. Twee van de drie vragen gaan over de situatie tussen Europa en de Verenigde Staten, maar de barometer werd gehouden voor de Amerikaanse verkiezingen. Zijn de uitkomsten dan nog wel representatief?

“Geen idee, dat wordt pas duidelijk als we diezelfde vraag begin volgend jaar opnieuw zouden stellen. Als Joe Biden ervoor kiest om de maatregelen van Trump allemaal terug te draaien en het wordt weer koek en ei, dan zullen de uitslagen anders worden. Maar alles wijst erop dat ook Biden van mening is dat Europa meer voor haar eigen veiligheid moet doen. Die druk op Europa vanuit de VS blijft. Wij merken ook dat de jongere generatie heel anders in de wedstrijd staat dan de ouderen. Amerika is niet per se onze vriend, terwijl de babyboomers Amerika nog regelmatig zien als grote bevrijder en partner. Dat gevoel ebt weg.”

5. Wat vindt u zelf opvallend aan de uitkomsten?

“Je verwacht dat met name de centrumpartijen die de NAVO voorop stellen een ‘nee’ antwoorden op de vraag: Europa moet in staat zijn om zelfstandig militair op te treden, zonder steun van de Verenigde Staten. Maar ook een meerderheid van de VVD- en CDA-stemmers is het met de stelling eens. Dat was voor ons wel het meest opvallend. Zelfs kiezers van anti-Europese partijen als Forum voor Democratie en de PVV zijn hier in meerderheid vóór. Bij FVD ligt dat percentage op 57%, bij de PVV op 60.

Iets anders dat opvalt is dat 48% een verhoging van het defensiebudget steunt. 24% doet dit niet. Ook dat is een belangrijk gegeven. Defensie staat van oudsher niet heel hoog in de prioriteitenlijstjes van Nederlanders voor de besteding van overheidsuitgaven. Mogelijk verandert het nu door de economische gevolgen van de coronapandemie.”