Tekst ritmeester Charlotte Snel
Foto Valerie Kuypers, sergeant Cinthia Nijssen, sergeant Aaron Zwaal
‘Daden spreken luider dan woorden’
Hoewel Defensie ernaar streeft een ‘afspiegeling van de maatschappij’ te zijn, is het personeelsbestand bij lange na nog niet die beoogde sociale en culturele mengelmoes. Diversiteitsplannen, aangepaste wervingscampagnes en zelfs een complete ‘Diversity Week’ moeten de organisatie op scherp zetten.
Diversiteit. Het is een woord dat met grote regelmaat voorbij komt in rapporten, jaarverslagen en nieuwsberichten. De ene keer prominent op de voorpagina, de andere keer subtiel opgenomen in een onderzoek. De tendens lijkt in alle verschijningsvormen dezelfde: ‘Defensie wíl een diverse organisatie zijn, maar de weg ernaartoe is moeizaam.’
‘Toch wringt het ergens’
Ruim begrip
- di·ver·si·teit (de; v)1 verscheidenheid, variatie 2 het verschijnsel dat er ergens mensen zijn met verschillende etnische of culturele achtergronden –
Diversiteit is meer dan alleen het geslacht dat je bij je geboorte hebt meegekregen. Het gaat tevens om zaken als geloof, culturele achtergrond, leeftijd, geaardheid, ervaring en opleiding. Het begrip gaat vaak hand in hand met inclusiviteit; dat wil zeggen dat iedereen er als vanzelfsprekend bij hoort, ongeacht zijn achtergrond of huidige situatie.
Meters maken
Vooropgesteld: er zijn door de jaren heen zeker meters gemaakt. In 2017 startte Defensie met de programma’s Behoud en Werving (B&W) en Diversiteit en Inclusiviteit (D&I). Beiden gericht op het verhogen van instroom en behoud van divers personeel.
De ‘woehaa’-reclames waarin we enkel gespierde mannelijke militairen met loodzware rugtassen uit het water zagen rennen, zijn vervangen door gevarieerde wervingscampagnes waarin meer wordt ingespeeld op de kwaliteiten van toekomstige collega’s. Denk aan techneuten, ICT’ers, geneeskundigen en burgerpersoneel. En waar er binnen de organisatie jaarlijks al vele initiatieven worden ontplooid, tuigde Defensie dit jaar zelfs een complete Diversity Week (5 t/m 9 oktober) op om met allerlei activiteiten aandacht te besteden aan het onderwerp.
Diversity Week
Tijdens Diversity Week vonden deze week defensiebreed meerdere evenementen plaats. Zo werd er gesproken over jezelf zijn als vrouw bij de Luchtmobiele Brigade, deed een dove luchtmachtjuriste haar verhaal over ervaringen binnen de defensieorganisatie, lag in een speciale webinar de nadruk op generatieverschillen en gingen jonge ambtenaren met elkaar in gesprek over ‘jezelf zijn’.
‘Het leeuwendeel ziet niks in een ‘voorkeursbeleid’'
Feiten & cijfers
Kortom: diversiteit heeft de aandacht, maar toch wringt het ergens. Hoewel de deur van de organisatie wagenwijd open lijkt te staan, blijven de cijfers achter. Uit het meest recente onderzoek* blijkt dat van alle defensiemedewerkers 13,6% vrouw is. In de topfuncties slechts 5%.
Van alle medewerkers is circa 60% ouder dan 35 jaar, 12,8% heeft een migratieachtergrond: 5% een niet-westerse migratieachtergrond. Tegelijkertijd wil 1 op de 10 defensiemedewerkers meer vrouwen, etnische minderheden en lhbt’ers op de werkvloer. Het leeuwendeel blijkt echter niks te zien in een ‘voorkeursbeleid’ om de diversiteit te bevorderen.
* ‘Personeelsstromen & Diversiteit bij Defensie’ (2015-2017) & ‘Grenzen aan de eenheid’ (2017)
‘Er is echt winst te behalen’
Virtueel doolhof
Het idee stond als een huis. Op uitnodiging zou de directie van de Defensie Materieel Organisatie (DMO) deze week naar innovatiecentrum MINDbase in Rotterdam komen om met elkaar de discussie omtrent diversiteit en inclusiviteit aan te gaan. Maar de aangescherpte coronamaatregelen gooiden roet in het eten. Even schakelen voor innovatiemanager Fleur Goudriaan en haar collega’s. “We hadden echt iets tofs neergezet; het zogeheten ‘DMO Inclusie Doolhof’. Teams doorlopen fysiek met elkaar een doolhof, waarin ze onderweg tegen allerlei dilemma’s aanlopen op het gebied van diversiteit. Denk aan vragen over persoonlijke achtergrond, gedrag, overtuigingen. Op een interactieve manier worden de ‘spelers’ geprikkeld om met elkaar in gesprek gaan over deze thema’s. Maar ja, corona.” Om de DMO-collega’s toch íets mee te geven werd er dinsdag, op Diversity Day, een videoverbinding opgezet. Met behulp van camera’s en microfoontjes kregen de deelnemers een virtuele rondleiding door het doolhof. De fysieke tocht en discussie houden ze nog tegoed. Goudriaan: “Zodra het kan, nodigen we de collega’s alsnog uit op de MINDbase. Diversity Week of niet, diversiteit blijft een actueel thema.”
Hokjesdenken
Deels wel begrijpelijk, vindt Anuschka Westmaas. De gedreven adviseur van het programmabureau Diversiteit & Inclusiviteit (D&I) maakt zich al enkele jaren hard voor meer diversiteit en inclusie op de werkvloer en heeft vele oplossingen voorbij zien komen. “Ik snap dat het geforceerd of oneerlijk voelt om bij gelijke geschiktheid te kiezen voor ‘divers’ aan de hand van geslacht, geaardheid of afkomst. Aan de andere kant: je moet deze ondervertegenwoordigde groepen wel actief binnenhalen om de verscheidenheid in het personeelsbestand te vergroten en inclusie te leren. Daarnaast zeggen cijfers niet alles, want diversiteit zit ook in de onzichtbare verschillen, zoals bijvoorbeeld talent, denkwijzen en karaktereigenschappen. Daarmee gaat diversiteit over ons allemaal.”
Girlpower
Rozemarijn Balemans zet zich als vrijwilliger voor Girls Right Watch al jaren in voor de rechten van jonge meiden wereldwijd. In het kader van Diversity Day mocht de 23-jarige studente Communicatie daarom op uitnodiging maandag een dagje de baas zijn van de Landmacht. Ze opende de ochtendvergadering, sprak voor een zaal generaals over meisjesrechten en ging naar aanleiding van het Plan Diversiteit Landmacht met Commandant Landstrijdkrachten (C-LAS) Martin Wijnen in gesprek over de actiepunten van Defensie voor komend jaar. Over de plannen is de Utrechtse ‘aangenaam verrast’. “Wat mij opvalt is dat er dit keer echt rekening wordt gehouden met, wat wij noemen, ‘interseksueel feminisme’. Dus dat het niet alleen gaat om het label man/vrouw, maar ook om zaken als achtergrond, opleidingsniveau en ervaringen. Ik heb goede hoop dat er hard gewerkt gaat worden aan de doelen zoals beschreven. Al spreken daden natuurlijk altijd luider dan woorden.” En de C-LAS? Die deed voor deze gelegenheid met liefde een (ceremonieel) stapje opzij. “Diversiteit is een van de punten waar ik als commandant zwaar op inzet. Een organisatie die diverser is, let beter op elkaar. We zijn klaar om die stap te zetten.” Hij sluit zich wel aan bij de woorden van Balemans. “Het is goed om alle acties op papier te zetten, maar we moeten onszelf dwingen om te gaan dóen.”
