Tekst Jopke Rozenberg-van Lisdonk
Foto sergeant Cinthia Nijssen
Collega’s blikken terug
Het onderzoek
De kans dat de helikoptercrash is veroorzaakt door een technisch of mechanisch mankement is onwaarschijnlijk. Dat maakten de Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) en de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) bekend op basis van hun 1e onderzoeksresultaten. Nadat de wrakstukken geborgen zijn, wordt het onderzoek vervolgd.
Verdriet en verslagenheid overheersten afgelopen periode bij 860 squadron van de luchtmacht, nadat 2 collega’s omkwamen bij een ongeval met een NH90. Nu een maand later, blikken 4 collega’s terug op hun bijzondere band met Erwin en Christine. Zij vervulden ook ieder een rol tijdens het militair ceremonieel afscheid.
Vlieger luitenant ter zee 2OC Christine Martens (34) en tactisch coördinator luitenant ter zee 2OC Erwin Warnies (33) kwamen op 19 juli tijdens een kustwachtpatrouille boven het Caribisch gebied om het leven. Het ongeval gebeurde op de terugvlucht naar stationsschip Zr.Ms. Groningen in het zicht van de opvarenden.
‘Hij was gewoon een hele likable guy’
Luitenant ter zee 2OC Wouter Beemsterboer
plaatsvervangend vluchtcommandant van vlucht 1 NH90
“Ik had verlof en kwam net thuis van het hardlopen toen ik over het ongeluk hoorde. Het enige wat ik op dat moment wilde, was op mijn werk zijn. Een dag later kwamen de collega’s samen op De Kooy (maritiem vliegkamp in Den Helder, red.) om te praten en te verwerken. 2 dagen daarna hielden we een borrel om het leven van Christine en Erwin te vieren en hen te herdenken. Dat was heel fijn.
Eenmaal op vliegbasis Eindhoven dacht ik: ‘Sta ik hier nou echt 2 overleden collega’s op te wachten?’. Het was zo onwerkelijk. Het moment dat je naar het vliegtuig loopt en het huilen van de familie de stilte doorbreekt…dan breek je zelf ook. Dan het trompetgeluid van het Signaal Taptoe...kippenvel. Het was zó intens.
Op verzoek van de familie droeg ik Erwin zijn sabel; zowel op Eindhoven als tijdens de uitvaart. Dat voelde als een eer. Het verlies dragen we met zijn allen op het squadron. Samen met psychologen en bedrijfsmaatschappelijk werkers waken we over elkaar. Die saamhorigheid voelt als een warme deken.
De afgelopen 1,5 jaar deelde ik een kantoor met Erwin, maar ook daarvoor hadden we veel contact toen hij nog in de opleiding zat. Ik deed 2 jaar daarvoor dezelfde opleiding, mede daardoor konden we goed sparren en ervaringen uitwisselen. Daarbij was hij gewoon een hele likable guy. Naast hetzelfde werk deelden we ook dezelfde humor. Privé dronken we ook weleens een bakkie of een biertje. Of we gingen samen sporten.
‘Ze was echt one of the guys’
Luitenant ter zee 2OC Tim Duijts
instructeur Tactische Training NH90
“Eigenlijk was Christine helemaal niet zo van het militair ceremonieel. Die ‘poespas’ deed haar weinig. Ze had een nuchtere kijk op dat soort militaire zaken, ze wilde vooral gewoon vliegen. Ze genoot echt van haar werk.
Van oktober tot en met januari zat ik samen met Christine in het Caribisch gebied. We maakten onderdeel uit van de 11-koppige boordvliegploeg op het stationsschip Zr.Ms. Groningen. Het was haar eerste trip als gezagvoerder.
We werkten intensief samen en hadden aan 1 of 2 woorden genoeg. Soms slechts een handgebaar. We konden het goed met elkaar vinden en in het werk vulden we elkaar goed aan. Ze was een ontspannen, uitermate professionele vlieger. Als mens was ze positief en altijd vrolijk. Ze had humor en was echt ‘one of the guys’.
We hebben Christine en Erwin met het militair ceremonieel op een mooie manier thuisgebracht, denk ik. Volgens mij heeft de familie het ook gewaardeerd. Ik zat in de draagploeg van Christine. Daar waren meer aanmeldingen voor dan plekken.
De ceremonie was zwaar. Fysiek, maar ook mentaal. Je focust op je taak, ondanks de emoties. Die kwamen vooral achteraf. Er zijn heel wat tranen gevloeid en we hebben elkaar getroost met een knuffel.
We hebben onze collega’s destijds uitgezwaaid met ‘tot over een maand of 3’. Dit verwacht je niet. Ik ben blij dat ik Christine en haar familie met het dragen van de kist een laatste eer kon bewijzen.”
Zwaar, maar heel mooi’
Luitenant ter zee 1 Friso Feenstra
hoofd Tactische Training NH90
“Aanvankelijk hadden Erwin en ik puur een werkrelatie, maar al snel ontstond er vriendschap. Erwin hield erg van militair ceremonieel. Ik ben blij dat ik tijdens zijn afscheid een rol mocht spelen. Al hoop je het nooit te hoeven doen.
In 2017 was ik zijn instructeur. Meestal geef je les aan 2 personen, maar Erwin was op dat moment mijn enige leerling. In die 2 jaar vlogen we samen regelmatig naar de simulator in Italië om te trainen en zo nu en dan zaten we 3 tot 4 weken achter elkaar op een schip voor zijn examens. We deelden een hut, zaten met elkaar aan het ontbijt en avondeten en in onze vrije uren wandelden we de bergen van het achterland in en gingen we ’s avonds op stap.
We hadden een goede dynamiek, deelden dezelfde ongein. De knop van professionele werkrelatie naar vriendschap, en terug, konden we goed omzetten. Als hij een mindere dag had en ik hem een onvoldoende moest geven, dronken we ’s avonds toch gezellig een biertje en keken een film.
De ceremonie op Eindhoven vond ik indrukwekkend. Ik was draagcommandant van Erwin zijn kist. Vlak langs de familie lopen met zijn kist vond ik zwaar. Dat komt wel even binnen. Vervolgens droegen we Erwin in de ontvangstruimte over aan zijn familie en trokken wij ons even terug. Toen kwam bij iedereen de ontlading.
Jessica, zijn partner, stond opeens voor ons. Of wij samen met hun dochtertje op de foto wilden bij de kist. Een zwaar moment, maar tegelijkertijd heel mooi. Een week later op de uitvaart mocht ik spreken, ook háár woorden. Dat deed ik op verzoek van Jessica. In emotionele gesprekken bij haar thuis hebben we die speeches voorbereid. Dat was heel fijn.”
‘Je beseft: dit had ons ook kunnen gebeuren’
Luitenant ter zee 2 Wendy van Loenen
co-piloot NH90
“Soms klikt het gelijk met iemand. Dat was met Christine ook zo. ‘Met jou zou ik nog weleens op reis willen’, dacht ik al vrij snel.
Toen Christine en Erwin verongelukten, was ik net een week terug uit het Caribisch gebied. Hun detachement had ons afgelost. Wat een klap. Ongeloof overheerste. Ook mijn thuisfront schrok enorm. Opeens besef je: dit had ons ook kunnen gebeuren.
Mijn hele verlof stond daarna in het teken van vooroefenen, ceremonies en de beide uitvaarten. Ik heb me meteen aangemeld voor de draagploeg, maar werd reserve. Via de commandant werd ik gevraagd om regaliadrager te zijn tijdens de uitvaart van Christine. Dan draag je het kussentje met daarop haar wing en Maritieme Luchtvaartdienst-munt. Een enorme eer. Ik heb het met alle liefde gedaan. Die momenten dat je door de erehaag loopt met de familie achter je, de taptoe, minuut stilte, de fly by in missing man-formatie…dat is zó intens. Dat voel je door je hele lijf.
Christine en ik waren de enige 2 vrouwelijke vliegers op de NH90. Ik keek naar haar op. Naar hoe ze was als persoon, maar ook naar hoe ze vloog. Ze was een prachtvrouw met een mooi karakter en een iconische lach. Zij heeft me wegwijs gemaakt op het squadron en me de NH90 voor het eerst van binnen heeft laten zien.
Vorig jaar zouden we samen op reis gaan. Zij als kersverse gezagvoerder en ik vers als co-piloot. Maar er werd besloten mij van de klus af te halen, omdat die onervaren samenstelling niet ideaal was. Het was het juiste besluit, maar ik baalde wel. Ik keek er ontzettend naar uit.
Binnenkort start ik weer met opwerken voor de reis in oktober naar de West, ook op de Groningen. Die stond al in de planning voor het ongeluk. We zijn de eerste ploeg die weer vertrekt. Dat voelt dubbel, maar we gaan er het beste van maken.”
Tijdens het ongeluk zaten er nog 2 andere bemanningsleden in de heli. Zij overleefden de ramp zonder ernstig fysiek letsel.
