Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto ANP, Mediacentrum Defensie

Antwoord op de 5 belangrijkste vragen

De wrakstukken van de op 19 juli neergestorte NH90 worden vanaf volgende week donderdag geborgen. Het specialistische team verwacht op 10 september de 2 delen van de helikopter aan wal te brengen.

Door de gecrashte helikopter te bergen kan de Inspectie Veiligheid Defensie nader onderzoek doen naar de toedracht van de ramp, waarbij 2 militairen om het leven kwamen. Bovendien vliegen er wereldwijd nog honderden toestellen rond. Als men weet wat het probleem met dit toestel was, kan daarop worden geanticipeerd.

Uit de eerste conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid is gebleken dat de crash waarschijnlijk niet door een technische of mechanische storing is veroorzaakt. De vraag die rest: waardoor dan wel?

De Defensiekrant stelt projectleider kapitein-luitenant-ter-zee Pepijn Verstand 5 vragen over deze waardevolle opdracht:

1. Hoe kom je er achter waar de wrakstukken liggen en of ze op te takelen zijn?  

"Na de crash in het Caribisch gebied is de NH90 in 2 delen gebroken (de romp en de staart) en gezonken. Na het zinken van een vaar- of vliegtuig wordt er een operatie opgestart die bestaat uit 3 fases: survey, berging en transport naar Nederland.

In fase 1 wordt in een vooraf bepaald gebied met sonarapparatuur en onderwatercamera's gezocht naar delen van de helikopter. We brengen ook de zeebodem in kaart en bepalen hoe de helikopter op de zeebodem ligt. Het kan bergachtig zijn zoals de Alpen of juist vlak, zoals Nederland.

De staart is vrijwel direct gezonken en ligt nog steeds voor de kust van Aruba, op een 450 meter diepte.

De helikopterromp hing na de crash op zijn kop aan drijvers (een soort ballonnen), om te voorkomen dat de NH90 zou zinken. De drijvers zijn bedoeld om de bemanning de tijd te geven om uit de helikopter te komen. En al drijvend is ‘ie door zeestroming en wind circa 100 kilometer meegevoerd. Na verloop van tijd lopen de drijvers leeg en uiteindelijk is dit deel van het toestel gezonken naar een diepte van 1.500 meter.

De zeebodem is op beide locaties vlak met een kleine helling en berging van de helikopter is daardoor goed mogelijk."

Dit soort ballonnen hielden de romp een tijd lang boven water.

2. Hoe gaat de berging in zijn werk?

"Nadat in fase 1 duidelijk werd dat het toestel kan worden geborgen, is er afgelopen week in Nederland onderzocht wat de beste methode is om dat veilig te doen. Hiervoor is een stalen ‘cradle' gebouwd van circa 15 meter lang en 17 meter breed, met daartussen een soort gaas. Het lijkt nog het meest op een grote mand. Die is eerder deze week naar Curaçao gebracht en gaat begin volgende week met een bergingsschip naar zee.

Op zowel de plek van de staart als de romp wordt de mand via een grote kraan aan boord van dat schip naar de zeebodem gebracht. Onderwaterrobots maken kabels vast aan de helikopter en diezelfde kraan tilt de helikopter in de mand. Die wordt dan weer voorzichtig omhoog getakeld. We willen in het belang van het onderzoek hoe dan ook voorkomen dat de delen verder beschadigen. Daarom zijn rustig en secuur werken uiterst belangrijk."

Het bergingsschip dat de klus gaat klaren.

3. Wie is ‘we’? Wie gaat de berging uitvoeren?

“Dat wordt gedaan door het Maritime Capacity Alliance (MCA), een samenwerkingsverband tussen Defensie en civiele partners die kennis delen, innoveren en samenwerken. Van de 12 bedrijven in het collectief worden er nu 6 ingezet voor deze specifieke opdracht. Het is nog een jonge club, maar je ziet dat zo'n publiek-private samenwerking z'n vruchten afwerpt. De verscheidenheid in deskundige deelnemers maakt dat er snel, veel geregeld kan worden."

Het MCA?

Het Maritime Capacity Alliance (MCA) is in 2018 is opgericht en bestaat op dit moment uit 12 partners. Naast Defensie zijn dat bijvoorbeeld scheepswerven, rederijen, maritiem toeleveranciers en opleidings- en kennisinstituten. Krijgsmachten en bedrijven uit andere landen hebben al aangegeven zich ook te willen aansluiten, maar daar is overste Verstand nog voorzichtig mee: “We moeten eerst goed leren lopen voordat we kunnen gaan rennen.”

Eerder hing Defensie de vlag halfstok, zowel in Nederland als in het Caribisch gebied.

4. Wanneer gaat het gebeuren?

"Als alles volgens plan verloopt, en dat is even afhankelijk van het weer, komt het bergingsschip dinsdag aan op Curaçao. Na de voorbereiding vertrekken het schip en het team woensdag naar de locatie van de romp, het deel dat  het verste weg ligt. Daar hopen we donderdag te beginnen met bergen. Daarna gaan we door naar Aruba, voor dezelfde werkzaamheden maar dan met de staart.

Als we beide delen boven water hebben gaat het bergingsschip terug naar Curaçao, waar de cradle met de delen aan de wal wordt geplaatst en gereed wordt gemaakt voor transport naar Nederland (fase 3). Hier wordt het materieel overgedragen aan de Inspectie Veiligheid Defensie, die op vliegbasis Gilze-Rijen het onderzoek voortzet. Hoe dat transport gaat verlopen is nog niet duidelijk."

5. Voorziet u problemen?

"Zoals het er nu uitziet verloopt alles volgens plan. De samenwerking is goed en problemen waar we tegenaan liepen zijn van tevoren goed onderzocht. We gaan goed voorbereid van start. Het is natuurlijk een lastige operatie, maar belangrijk is dat de wrakstukken worden geborgen. Voor het onderzoek, maar ook voor de nabestaanden. Het is een waardevolle opdracht. Bijzonder om hierbij betrokken te zijn.”