Tekst Vanessa Strijbosch
Foto Valerie Kuypers
Herdenking capitulatie Japan ingetogen doch waardevol
De Japanse capitulatie in Nederlands-Indië is dit jaar precies 75 jaar geleden. Dit kroonjaar zou morgen grootschalig gevierd moeten worden, maar dat pakt anders uit vanwege het coronavirus. Bij de Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag zijn alleen genodigden aanwezig. De Defensiekrant ging over de herdenking in gesprek met kapitein-ter-zee b.d. Frank Marcus, bestuurslid ‘Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945’.
‘We moeten streng zijn in de selectie wie wel en niet kan komen’
1. Wat kunnen we morgen verwachten bij het Indisch Monument in Den Haag?
“In februari rekenden we nog op duizenden bezoekers en een cultureel programma. Nu wordt het meer ingetogen, vergelijkbaar met de 4 mei-herdenking op de Dam. Er worden 13 kransen gelegd en daarna defileren de circa 100 genodigden langs het monument. De koning is er daar 1 van.
Vanwege het coronavirus en de bijbehorende maatregelen moesten we streng zijn in de selectie wie wel en niet kon komen. We wilden de Indische gemeenschap daarbij zo goed mogelijk tegemoet treden. De mensen die er niet bij zijn hebben zo’n 2.000 zonnebloemen besteld.”
2. Hoe reageerden betrokkenen op deze beperkingen?
"Het maakte vooral bij de Indische gemeenschap veel los. Mensen zijn teleurgesteld, dat is logisch. Velen hadden erbij willen zijn, juist omdat het zo’n belangrijk jaar is. Maar men is ook begripvol. Als zelfs defensieminister Bijleveld en alle operationele commandanten gepasseerd worden, begrijpen ze ook wel dat het niet anders kan.
Morgen wordt het veld rondom het monument afgeschermd. Dat is nu eenmaal nodig, hoe spijtig ook. Mensen kunnen beter thuisblijven, de vlag uithangen en de melati dragen. De herdenking is tussen 12:10 en 13:30 live te volgen via NPO1, online via NPO Start of de Facebookpagina van de NOS. Vanaf ongeveer 15:30 is iedereen welkom om bloemen te leggen.”
‘Mijn opa motiveerde mij om altijd iets nuttigs in het leven te doen’
3. Uw beide ouders komen uit Nederlands-Indië en uw grootvader overleefde de ontberingen in een Jappenkamp. U bent zelf veteraan. Hoe beleeft u deze herdenking?
“Mijn familie keek altijd vooruit en treurde niet over wat ze zijn kwijtgeraakt. Die instelling heb ik ook. Pas veel later kreeg ik de belevingen uit die periode mee. Vooral via mijn opa. Hij is degene die mij ook heeft gemotiveerd om iets nuttigs in mijn leven te doen en ervoor te zorgen dat zoiets nooit meer gebeurt. Daarom moet er herdacht blijven worden. Herdenken is meer dan eer betonen. Daarin moet je blijven investeren, opdat wij nooit zullen vergeten. En daarom zet ik me er ook zo voor in.”
4. Vindt u dat er voldoende aandacht is voor deze herdenking?
“Veel mensen hebben vanuit hun eigen geschiedenis en beleving misschien meer met de 4 mei-herdenking. Dat begrijp ik wel. Toch is het een gegeven dat de Japanse capitulatie feitelijk pas het einde van de Tweede Wereldoorlog inluidde. Er zijn zo’n 2 miljoen Nederlanders met Indische roots. Dus deze datum is wel degelijk van groot belang. Gelukkig zie en lees ik er de laatste tijd veel over terug, maar het kan altijd beter.
Mijn vrouw en ik zetten in deze periode op onze social media de tekst ‘Ik herdenk 15 augustus’. Er waren serieus mensen die dachten dat het om onze trouwdag ging.”
‘Er waren serieus mensen die dachten dat het om onze trouwdag ging’
5. Er is nogal wat te doen over de Indië-herdenking. Een aantal prominenten liet zich kritisch uit over de opzet en in de nacht van donderdag op vrijdag is het monument zelfs beklad.
"We werken de komende jaren verder aan een Nationale Herdenking die recht doet aan alle doelgroepen en die past bij onze samenleving. Het is goed met elkaar in gesprek te gaan én te blijven, de geschiedenis staat immers niet stil. Ons uitgangspunt is dat we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japen en de bezetting van Nederlands-Indië willen herdenken. Nederlanders, Indonesiërs en ook de romoesja's, de Indonesische slavenarbeiders. We noemen ze altijd expliciet bij de herdenking. Ik vind het betreurenswaardig dat het monument is beklad en iemand op die manier probeert aandacht te krijgen. We zijn gewoon bereikbaar en altijd bereid het gesprek aan te gaan. Die handreiking hebben we al eerder gedaan."
