Tekst KAP Joris van Duin
Foto KAP Jeroen Verburg & KAP Joris van Duin | Video en montage SM Robbert Harteveld
11 Luchtmobiele Brigade vervult laatste Force Protection-rotatie
Zwaarbewapende militaire groeperingen bewaken checkpoints. Het portret van de geliquideerde Iraanse topgeneraal Qasem Soleimani prijkt op billboards langs de weg. En in het verkeer is er maar 1 regel: er zijn geen regels. Door Bagdad rijden is een bijzondere ervaring. In dit theater vervoert en beveiligt de Alfacompagnie van 11 Luchtmobiele Brigade adviseurs voor NAVO Missie Irak (NMI). Het Mediacentrum Defensie klikt aan bij een rit.
09.15 uur. In colonne verlaten gepantserde wagens de streng beveiligde compound Union III. Vandaag op het programma voor de ‘Konings’-compagnie: een rit naar Air Force College aan de rand van de stad. NAVO-adviseurs gaan om de tafel met de Iraakse luchtmacht over het gebruik van simulatoren. Aan de paratroopers de taak hen te vervoeren en beveiligen.
Nog geen 3 minuten zijn we de poort uit als teamleider sergeant Elmar naar zijn oortje grijpt. “Er zijn mogelijk explosieven gevonden bij een ambassade, waar we zojuist langs reden. Dus terug gaan we via route geel”, geeft hij kalm door. Zodra de comms uitstaan: “Goh, wordt het nog spannend ook. Dit hebben we nog niet eerder meegemaakt.”
‘Er zijn mogelijk explosieven gevonden bij een ambassade’
Getoeter
Het konvooi van spierwitte terreinwagens en een busje manoeuvreert van links naar rechts over de stoffige wegen van Bagdad. Het achterste voertuig waarin wij zitten, wijkt lichtjes remmend uit naar links en blokkeert het overige verkeer. Irakezen toeteren, maar chauffeur soldaat-1 Bart laat zich niet afleiden. Door zijn actie kunnen de voertuigen moeiteloos gegroepeerd invoegen. “Goed”, oordeelt Elmar. Bij elkaar blijven is het devies.
Palmbomen en beige huisjes domineren het straatbeeld. Een tapijtenverkoper en bedelaars banjeren over de weg. Auto’s en vrachtwagens vechten om voorrang. Het oogt chaotisch, maar op de een of andere manier gaat het allemaal nét goed. Elmar: “Hier moet je offensief rijden. Anders kom je er niet doorheen.”
Laatste rotaties
Onder de vlag van NMI dragen zo’n 800 militairen uit meer dan 30 landen bij aan een veiliger Irak. Nederland levert ongeveer 300 militairen. Luitenant-generaal Cas Schreurs is Force Commander.
Sinds ruim een jaar levert 11 Luchtmobiele Brigade een Force Protection-eenheid. Die taak zit er eind juni op. Daarmee is de Alfa ‘Konings’-compagnie de laatste rotatie. Dat geldt ook voor het huidige helidetachement dat is gestationeerd op luchtmachtbasis Al-Asad Airbase. Dat bestaat vooral uit mannen en vrouwen van 298 Squadron met 3 Chinook-transporthelikopters. Zij vertrekken begin april. Ook zijn er militairen van National Support Element en Nederlandse adviseurs.
Mee op pad met de Force Protection? Bekijk dan onderstaande clip.
Draaiende motor
Het werk van de Force Protection loopt volgens vaste procedures. Zo ook bij Air Force College. Voor de adviseurs uitstappen, checken de Rode Baretten of de omgeving veilig is. Onder begeleiding gaan de VIPS het gebouw in. Elmar is als teamleider ook bodyguard en schaduwt hen. De rest van de groep wacht geduldig tot de meeting voorbij is.
Dit betekent niet de club de ogen even kan sluiten. Met draaiende motor en dancemuziek zachtjes door de speakers houdt chauffeur Bart de omgeving in de gaten. Binnen de compagnie is hij een nieuweling. “Ik was nog maar 2 weken klaar met de opleiding toen ik het opwerktraject voor deze missie inging.”
‘De gym is goed en onderling is het gezellig’
Luchtvervuiling
Onlangs werd Bart 24 en kreeg hij veel kaarten en berichtjes uit Nederland. Binnen de betonnen muren van Union III heeft hij het naar zijn zin. “De gym is goed en onderling is het gezellig.” Op een sfeervol ingerichte, overdekte binnenplaats is er ruimte om te darten, schaken en FIFA-en. “We hoeven ons niet te vervelen. Ook omdat we elke dag als call sign (groep red.) op pad gaan.”
Niet alles is altijd fijn, zegt hij. De smog bijvoorbeeld. Locals verbranden van alles en nog wat op straat, fijne stofdeeltjes dwarrelen door de lucht en fabrieken loeien dag en nacht. Rondom Bagdad hangt als het ware een koepel van smog. De Iraakse hoofdstad is dan ook 1 van de meest luchtvervuilde steden ter wereld en dat slaat op een slechte dag direct op je longen.
Het liefste gaat Bart zo vaak en lang mogelijk de poort uit. Als chauffeur plot hij ook de te rijden routes. Voelt het niet onveilig? “Nee, nooit. De Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten van de marechaussee gaf ons lessen in voertuigoptreden, hoe je als call sign op de weg opereert. Daar heb ik veel van geleerd.”
‘We vergeten het bloed van onze martelaren niet’
Geliquideerd
Na anderhalf uur wachten stappen de paratroopers uit hun voertuigen en nemen ze positie in. De afspraak binnen is afgelopen en de adviseurs staan op het punt het gebouw uit te lopen. Voor ze de bus in verdwijnen doen ze gauw weer hun scherfvesten om. In colonne rijden we terug naar Union III. Niet via de oorspronkelijke, maar dus de gele route.
Na een paar minuten passeren we een billboard met daarop een portret van onder andere Qasem Soleimani. De Iraanse topgeneraal werd 5 jaar geleden in Bagdad geliquideerd. Hij was onderweg naar het vliegveld toen een Amerikaanse MQ-9 Reaper hem, op bevel van president Donald Trump, onder vuur nam. Veel Irakezen, ook in de regering, waren woedend over deze actie. Sindsdien is de relatie ten opzichte van Amerikanen verder op scherp komen te staan. De begeleidende tekst op de prent is dan ook niet bepaald vredelievend: ‘We vergeten het bloed van onze martelaren niet’.
Ontvlambaar
Irak is een land in opbouw en nog niet hersteld van decennialange conflicten. Het land kampt met naweeën van het schrikbewind van Saddam Hoessein, oorlogen die hij startte en de inval van een coalition of the willing, geleid door Amerikanen. Nadat terreurgroep IS in 2014 een groot deel van het land veroverde, ontstond een nieuwe oorlog. Nu is het relatief rustig. Al is de situatie in Irak met talloze religieuze, politieke en militaire groeperingen net zo complex als ontvlambaar.
Lager geweldsspectrum
Het onvoorspelbare maakt de inzet van Force Protection noodzakelijk. NAVO-adviseurs kunnen zich simpelweg niet zonder risico door Bagdad en omgeving begeven. Sergeant Elmar blijft er koeltjes onder. “Dit is een missie in een lager geweldsspectrum dan we gewend zijn. Normaal gesproken houden we ons bezig met het groene optreden en doen we met heli’s air assaults en raids. Dat is niet te vergelijken met wat we hier nu doen.”
‘Nieuwe intell nemen we direct mee in het maken van keuzes’
“Maar dat betekent niet dat we ons niet goed voorbereiden”, vervolgt Elmar. “Misschien is gewenning wel het grootste risico op verslapping. Daarom kijk ik heel goed naar knelpunten in de routes die de chauffeurs voorstellen. Hoe druk is het? Hoeveel checkpoints passeren we? Sommige wijken mijden we liever, omdat die als gevaarlijker te boek staan. Nieuwe intell neem ik mee in de keuze welke route we nemen.”
En als er dan toch onverhoopt iets gebeurt? “Dan weten we wat we moeten doen om de adviseurs veilig te houden.”
Plotten
Tegen enen rollen we het kamp op, maar rusten zit er nog niet in. Na de debriefing - ‘het was niet zo’n spannende rit’ - begint de afbouw. Alle geprepte radio’s, wapensystemen, tablets en een medische kit halen de militairen uit de voertuigen. Tijd om nieuwe ritten te analyseren en te plotten. En o ja, hoe zat het nou met die bommelding? Elmar: “Daar bleek toch niks aan de hand te zijn.”
