'Identiteits- en documentfraude makkelijker opsporen'
Op zondag 12 oktober 2025 is Nederland gestart met de stapsgewijze invoering van het Europese inreis- en uitreissysteem (EES). In 2026 moeten alle grensposten over zijn op het nieuwe systeem. Waarom is dit zo belangrijk en wat betekent EES voor collega’s aan de grens? 5 vragen aan kolonel Elwin, programmamanager Future Borders.
Wat is EES?
“EES is een nieuw grenssysteem waarin we gaan vastleggen wanneer en waar reizigers die níet uit de Europese Unie komen het Schengengebied betreden en weer verlaten. Het systeem registreert digitaal gegevens uit het reisdocument, de datum en plaats van binnenkomst en vertrek en biometrische gegevens; een gezichtsfoto en vingerafdrukken.”
Waarom is EES zo belangrijk?
“EES is met name belangrijk, omdat er nog steeds mensen langer in Europa blijven dan is toegestaan. Met behulp van EES slaan we informatie nu digitaal op, waardoor het makkelijker wordt om identiteits- en documentfraude op te sporen. Het nieuwe systeem draagt daarnaast bij aan betere grensbewaking en het tegengaan van illegale migratie."
Wat is het doel van het systeem?
“Het doel van EES is de buitengrenzen veiliger maken en ervoor zorgen dat het grensproces soepeler verloopt. Dit zullen we in de opstartfase niet direct gaan zien. Er zijn nu nog een heleboel reizigers die voor het eerst zo’n registratie moeten doen. Maar mensen die vaker naar het Schengengebied reizen en eenmaal geregistreerd zijn, kunnen daarna een stuk vlotter de grens passeren.”
Wat gaan reizigers en collega’s van de invoering merken?
“EU-burgers weinig. We gaan er alles aan doen om de impact op hen zo klein mogelijk te houden. Op reizigers van buiten de EU, de zogeheten ‘derdelanders’, heeft EES weldegelijk een behoorlijke impact. Zij moeten nu extra gegevens aanleveren, aan de balie of bij een speciale kiosk. Dat zijn extra handelingen die de reiziger zelf moet verrichten of ondergaan. Uiteraard doen we er alles aan om lange wachtrijen te voorkomen.
Voor collega’s aan de buitengrenzen verandert er ook het een en ander. Zij moeten meer met die digitale registraties werken en doen komende 6 maanden tijdens de overgangsperiode alles dubbel. We blijven namelijk voor de zekerheid ook stempelen. Omdat vrijwel alle 29 EU-landen* EES stapsgewijs invoeren, kan het dus zo zijn dat ze op de doorlaatpost in Frankrijk EES nog niet gebruiken en wij hier wel. Daarom blijven we die ‘natte’ stempel voorlopig zetten.
Het EES-systeem vraagt van de collega’s net wat andere handelingen. Je moet de biometrie toevoegen, mensen voor de camera zetten, vingerafdrukken afnemen. Door middel van trainingen, e-learnings en toolboxen hebben we de collega’s hier zo goed mogelijk op proberen voor te bereiden. Het is in het begin wat onwennig, maar we zien dat collega’s het systeem na een aantal afhandelingen al snel onder de knie krijgen.”
De invoering van EES is een aantal keer uitgesteld. Waarom?
“De invoering is écht behoorlijk complex. Je ontwikkelt een compleet nieuwe IT-infrastructuur. Met EES kun je inreizen in Amsterdam, maar bijvoorbeeld uitreizen via Frankrijk of andersom. Alle 29 Europese landen moeten dus gekoppeld zijn aan die éne database. Tegelijkertijd kan je niet verwachten dat ieder land een compleet nieuwe IT-infrastructuur bouwt. Je koppelt dus een nieuwe database aan bestaande systemen. Dat bleek veel lastiger dan gedacht.
Daarnaast kijk je samen met al die andere landen continu naar de driehoek beleid, techniek en de operationele uitvoering. Werkt de techniek niet? Dan moet je terug naar de tekentafel. Voor de stapsgewijze invoering moest tevens een tijdelijke verordening worden afgegeven, hier was een wetswijziging voor nodig. Tegelijkertijd moesten we de collega’s op de werkvloer ook continu meenemen en informeren over de veranderingen. Kort samengevat: de invoering was een hele hoop werk en, helaas, niet zo simpel als men vaak denkt.”
Wat gaat er de komende tijd gebeuren?
“We zijn 12 oktober jongstleden gestart op 2 maritieme doorlaatposten: Eemshaven en IJmuiden/Amsterdam-Haven. Hierna volgen een aantal andere maritieme doorlaatposten en kleinere luchthavens. Binnenkort vindt er een kleinschalige start op Schiphol plaats, waarna de invoering daar begin december verder wordt uitgebreid. De volledige implementatie van het EES op alle Nederlandse grensposten staat gepland binnen een termijn van 6 maanden. In april 2026 moet het systeem dus overal draaien. Dat is best spannend, ja. Maar de eerste stap is gezet. We zijn nu écht gestart. Dat geeft een heel goed gevoel.”
*De volgende landen voeren het EES in: België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, IJsland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden en Zwitserland. Op Cyprus en in Ierland blijft de controle met de handmatige paspoortstempel bestaan.
Adjudant Don | Coördinator grenspolitietaak Noord-Holland Utrecht
“Sinds deze maand registreren wij zeevarenden in het EES-systeem op de grensdoorlaatpost in Amsterdam. Qua werkwijze verandert er voor ons niet veel, behalve dat we nu natuurlijk voor iedere registratieplichtige een foto en vingerafdrukken toevoegen aan het EES-dossier.
De afgelopen jaren is er veel aandacht besteed aan trainingen ter voorbereiding op de komst van het EES. Toch merken wij dat het pas écht begint te leven als je daadwerkelijk zelf de EES-registratie uitvoert met een passagier. Het is daarom erg prettig dat we nu, op kleine schaal, zijn begonnen met de uitrol van het systeem.
Zoals verwacht, merken wij dat de EES-registraties meer tijd in beslag nemen dan de grenscontrole voorheen. Toch zien wij ook voordelen van het systeem voor de grenswachter achter de balie. Eerder moesten wij bij visumplichtigen bijvoorbeeld de personalia pagina scannen en het geldige Schengenvisum. Nu wordt het visum automatisch in het scherm weergegeven op het moment dat wij de personaliapagina scannen. Dit ‘scheelt’ weer een scan en vergemakkelijkt de controle.
Daarnaast is het voor de grenscontrole van bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeurs makkelijker voor de grenswachter omdat deze categorie vaak erg veel in- en uitreisstempels in het paspoort heeft staan. Zodra het EES meer data bevat, zal voor de grenswachter veel sneller inzichtelijk worden of betrokkene rechtmatig in het Schengengebied is verbleven.”
