In het vizier van de Chinezen
Na een wereldreis van liefst zes maanden is Zr.Ms. Tromp weer terug in Nederland. Eerder vandaag voer het luchtverdedigings- en commandofregat de haven van Den Helder binnen. Pacific Archer ‘24 omvatte onder meer tien havenbezoeken en doorkruiste het Panamakanaal, de Zuid-Chinese Zee en de Rode Zee.
Tekst: LTZ 2OC Djenna Perreijn | Foto: sergeant-majoor Cristian Schrik, adjudant Arnoud Schoor, LTZ 2OC Frank Boere
Waarom deze reis? En wat maakte deze trip rond de wereld een succes. Hieronder antwoord op vijf prangende vragen:
Hoe waren de laatste loodjes?
“De laatste afstand tot onze thuishaven besloeg nog de halve wereld”, vertelt de commandant van de Tromp, kapitein-luitenant ter zee Dennis Oorburg. Het schip was maandag nog voor het eerst in twaalf jaar voor een havenbezoek in Curaçao. “Voordat we daar aankwamen, stond iedereen aan dek tijdens de passage van het Panamakanaal om te zien hoe we, verdeeld over drie sluizen, 26 meter omhoog bewogen. En vervolgens in de Atlantische Oceaan uitkwamen. Zo’n ervaring maak je niet dagelijks mee. De bemanning was zeer enthousiast over de reis. Toch verlangden veel collega’s na zes maanden weer naar huis en dat is logisch.”
Wat ging de Tromp doen?
Zr.Ms. Tromp ging in maart voor een half jaar op wereldreis. Aan boord waren circa tweehonderd militairen en een NH-90 boordhelikopter. De reis met de naam Pacific Archer ‘24 focuste met name op de Indo-Pacifische regio. Het eerste deel van de reis patrouilleerde het schip in de Rode Zee om de koopvaardij te beschermen tegen aanvallen van de Houthi’s. Daarnaast zijn banden met bondgenoten aangehaald en deed het fregat mee aan de grootste marine-oefening ter wereld: Rim of the Pacific vanuit Hawaii.
Wat was de grootste uitdaging van deze reis?
Het eerste deel van de reis, tot en met het havenbezoek aan Pearl Harbor Hawaï, voerde kapitein-luitenant ter zee Yvonne van Beusekom het commando over de Tromp. Zij loodste het schip door de Rode Zee, één van de grootste tactische hobbels tijdens de wereldreis. In dit gebied staat het recht op vrije doorvaart door aanvallen van Jemenitische Houthi’s onder druk. “Door een intensief opwerktraject hadden we het gevoel dat we er klaar voor waren”, blikt Van Beusekom terug. “Door die berusting veranderde het gevoel van spanning in focus.”
Wapeninzet was niet nodig, maar bij een patrouille voor de Jemenitische kust ging de bemanning wel even over op gevechtswacht. Van Beusekom: “We verkeerden in de hoogste staat van paraatheid, omdat het er even op leek dat we doelwit waren. We hebben het schip ook tijdens gevechtswacht optimaal kunnen inzetten en daaraan heeft de hele bemanning bijgedragen.”
Rode Zee
Zr.Ms. Tromp heeft ook deelgenomen aan de Amerikaans geleide operatie Prosperity Guardian in de Rode Zee en de EU-operatie Aspides. In het kader van de laatste operatie zijn inmiddels ongeveer 225 schepen begeleid. Toch is deze Europese missie niet in staat alle Europese scheepvaart te beschermen binnen dit grote gebied. Sinds begin dit jaar is de commerciële vaart door de Rode Zee daarom met ongeveer twee derde teruggelopen. Veel schepen varen om Afrika heen, waardoor de kosten voor brandstof en verzekeringen enorm stijgen. Ook Nederlandse reders mijden het gebied vanwege de constante dreiging van drones, op het water en in de lucht, en raketten.
In tien maanden waren er ruim tachtig aanvallen, zeker twee schepen zijn gekaapt. De koopvaarders Tutor en de Rubymar werden tot zinken gebracht. In totaal zijn vier opvarenden door aanvallen van Houthi’s gedood. 25 bemanningsleden van de gekaapte Galaxy Leader worden sinds november gegijzeld. Voor Nederland mede aanleiding voor meer betrokkenheid in de regio en de overweging om er elke twee jaar militair aanwezig te zijn.
Zijn er nog andere penibele situatie geweest?
Volgens de commandanten beleefde de Tromp ook in de Zuid- én Oost-Chinese Zee spannende momenten. In het laatste zeegebied voerde het fregat patrouilles uit ter ondersteuning van een multinationaal VN-verband. Dat ziet toe op handhaving van de maritieme sancties tegen Noord-Korea. Chinese gevechtsvliegtuigen omcirkelden het schip meerdere keren. Ook benaderden ze de NH90-maritieme gevechtshelikopter tijdens een patrouille. Van Beusekom: “Het zijn zeeën waar we weliswaar mogen varen, maar allerlei omliggende landen claimen rechten die niet conform internationale afspraken zijn. Dit zijn de plekken waar het in de geopolitiek om draait.”
Hoe waren de tien havenbezoeken?
De overgang van inzet in de hoogste staat van paraatheid naar diplomatieke evenementen tijdens de reis, was groot. Dat maakte de afwisseling volgens Van Beusekom ook gezond. “Op zee waren we superscherp, maar het diplomatieke karakter van Pacific Archer was óók belangrijk. We waren het visitekaartje van de Nederlandse marine en haalden banden met huidige en toekomstige partners aan. Sommige havens zijn qua grootte vergelijkbaar met die van Rotterdam. Strategisch gezien dus heel belangrijke plekken.”
Na een intensieve maand op zee was de eerste kennismaking met Azië het havenbezoek aan Mumbai. “Een indrukwekkende miljoenenstad waar we een receptie aan boord hielden.”
Zr.Ms. Tromp bezocht, als eerste Nederlandse marineschip sinds 1935, het communistische Vietnam. Voor de bemanning was dat een kans om kennis te maken met niet-alledaagse culturen. “Ook Busan in Zuid-Korea en Hawaï zijn geen bestemmingen waar je snel voor vakantie naartoe gaat”, weet Van Beusekom. “Die landen leer je bij de marine wel kennen. We ontmoetten daar veel buitenlandse collega’s en bezochten herdenkingsplekken. In Jakarta, Indonesië, was de gedeelde geschiedenis voelbaar; heel bijzonder. En samen met de Amerikanen vierden we the 4th of July. Het zijn gedenkwaardige herinneringen.”
Wat deed de Tromp tijdens 's werelds grootste maritieme-oefening RIMPAC?
Vanuit Nagasaki, Japan, voer het schip naar Hawaï. Voor de kust bij Pearl Harbor deed het fregat als eerste Nederlandse schip ooit, vijf weken lang mee aan Rim of the Pacific (RIMPAC). Naast landeenheden waren zo’n 170 vliegtuigen en veertig marineschepen uit 29 landen van de partij. Focus tijdens de oefening lag op oorlogvoering in het hoogste geweldsspectrum. Hoogtepunt voor de Tromp was het afvuren van een Harpoon-antischipraket op het buiten dienst gestelde Amerikaanse vliegdekschip USS Tarawa. “Zeer indrukwekkend”, vindt commandocentrale-officier luitenant ter zee 2OC Tjerk. “Het was leerzaam om alle procedures toe te passen en de systemen van het schip te gebruiken waarvoor ze zijn bedoeld.” Volgens Van Beusekom is de oefenmeerwaarde van RIMPAC groot en speelde ook hier het diplomatieke karakter een belangrijke rol. “Hiermee stralen we een boodschap uit naar de buitenwereld: 'We zijn met veel'.”
