Vrijwilligers redden op het water iedereen in nood
Het kosteloos en belangeloos redden van mensen en dieren op zee en de grote binnenwateren. Dat kenmerkt in vogelvlucht de afgelopen tweehonderd jaar van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM), die op 11 november 1824 werd opgericht. Een jubileum om trots op te zijn.
Tekst: Coen Heil | Foto's: John van Helvert
Vandaar de uitgebreide viering afgelopen jaar. Met als klapstuk een tweedaags feest in het Nieuwe Luxor Theater in Rotterdam, waar ook koning Willem-Alexander tot de genodigden behoorde. “Maar aan dat feest hebben we geen actieve herinneringen meer”, laten Johan de Jager en zijn maatje Jordy van Loon schaterlachend weten. Johan werkt in het dagelijkse leven bij het Korps Marinebrandweer op de afdeling Risicobeheersing. Jordy is werkzaam als Maintenance Engineer bij de afdeling Geleidewapens van Defensie.
Passie voor hulp aan mensen in nood
Eenmaal terug op aarde praten Johan (opstapper) en Jordy (reserveschipper) honderduit over hun grote gezamenlijke passie: de KNRM. Beiden komen superlatieven tekort als de reddingmaatschappij ter sprake komt. “Ik vind het een heel mooie club”, vertelt Johan die sinds vijf jaar vrijwilliger is. “Ik kom oorspronkelijk uit Scheveningen en als daar vroeger de reddingboot vertrok, ging ik kijken.” Jordy groeide op in Den Helder, waar hij als kleine jongen onder de indruk raakte van het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers. “En nu zit ik er zelf in”, zegt hij verbaasd. “Zelfs na 23 jaar vind ik het nog steeds bijzonder dat ik dit mag meemaken.” Beiden hebben dus een sterke drang om mensen in nood te helpen. “En we zijn allebei geboren met een voorliefde voor het zoute water van de zee”, voegt Johan nog toe.
Alle 45 reddingstations van de KNRM - tussen Eemshaven en Cadzand - worden bemand door vrijwilligers. Zij zijn dag en nacht oproepbaar voor een reddingsactie of hulpverlening op en rond het water. Belangeloos investeren ze hun tijd in het helpen van anderen. Jaarlijks varen de reddingboten van de KNRM zo’n 2200 keer uit.
Reddingsacties niet zonder gevaar
Gevraagd naar een heftige reddingsactie met de KNRM, heeft Jordy weinig bedenktijd nodig. “Met onze vorige boot haalden we ooit in windkracht tien, elf een tiental Polen op in het Schulpengat (vaargeul tussen Waddeneiland Noorderhaaks en Den Helder, red.).” Daarnaast stuitte hij ooit bij toeval met zijn collega’s op twee duikers die zich buiten het zoekgebied bevonden. Zij dachten hun laatste adem uit te blazen op zee, totdat de reddingboot arriveerde. “Toen we ze aan boord trokken, begonnen ze te huilen. Dat maakte wel indruk.”
Johan daarentegen haalde ooit in slechte weersomstandigheden iemand met een hartstilstand van een zeiljacht, met een tuigage aan boord. Daardoor ging het schip heen-en-weer en kon de helikopter niet zakken. “Ik ben toen met een collega overgestapt van de reddingboot op de zeilboot, maar hoe wij die man van boord hebben gehaald is nog steeds een raadsel”, herinnert hij zich. Hoewel de zeiler het voorval overleefde, loopt het niet altijd goed af. Zelfs niet binnen de eigen gelederen van de KNRM Den Helder. Zo kwamen er in 1975 twee mensen van de reddingmaatschappij om het leven toen de reddingsvloot Christiaen Huygens omsloeg bij de Razende Bol.
De Joke Dijkstra redt iedereen in nood
Wanneer gaat de Joke Dijkstra – de reddingboot van Den Helder - eigenlijk precies de zee op? “Het is een Allweather Boat, die onder alle weersomstandigheden kan uitrukken”, vertelt Jordy. “Daarom redden we in principe iedereen in nood.” Volgens de reserveschipper is het wel zaak dat alle bemanningsleden zich prettig voelen. “De grens om wel of niet te gaan, ligt daarom eigenlijk bij onszelf”, vult Johan aan.
Divers gezelschap zonder rangen en standen
De KNRM in Den Helder bestaat uit een divers gezelschap met slechts drie militairen aan boord. Eenmaal bij de KNRM verdwijnen alle rangen en standen en is iedereen gelijk. Het tweetal praat dan ook luchtig over de raakvlakken tussen de marine en de KNRM. “Hier aan boord is het gewoon een andere club mensen”, legt Johan uit. “Bij ons kan een onderofficier de baas zijn van een officier.”
Verleden en toekomst KNRM
Gevraagd naar het verschil met pakweg tien, vijftien jaar geleden, antwoordt Jordy. “De boten zijn groter met een ruimer werkdek en ook qua snelheid en brandstofcapaciteit van de boot zijn we een stuk vooruitgegaan.” Desondanks staat de KNRM niet stil, aangezien er een vlootvernieuwing op komst is. Verder zal veel bij het oude blijven, vermoedt het tweetal. “Ook dan zullen we nog steeds draaien op donaties”, noemt Johan een voorbeeld.
Thuisfront belangrijk voor vrijwilligers
Wel juichen Jordy en Johan een nieuwe aanwas van vrijwilligers toe. “Zeker overdag zitten we weleens krap”, beaamt eerstgenoemde. Al waarschuwen zij potentiële nieuwelingen dat er veel tijd gaat inzitten. Daarom is het volgens hen heel belangrijk dat het thuisfront vierkant achter het vrijwilligerswerk staat. “Als zij er niet mee instemmen, wordt het helemaal niks”, aldus Jordy. “Als je bijvoorbeeld op een verjaardag staat en de pieper gaat af, dan is jouw omgeving super belangrijk”, vult Johan aan. Dat geldt eveneens voor het alarm tijdens werktijd. “Daarom is het belangrijk je collega’s erbij te betrekken, want anders krijg je scheve gezichten op de werkvloer.”
Tot slot komen de twee J’s nog heel even terug op alle festiviteiten rondom het tweehonderdjarig bestaan van de reddingmaatschappij in Rotterdam, waarbij het ene deel van de ploeg vrijdag en het andere deel zaterdag aanwezig was vanwege de plicht die 24/7 roept. “Het was tot in de puntjes geregeld”, laat Jordy weten. Zelfs de mensen van KNRM Texel werden ’s nachts nog naar de overkant gebracht. “Dat is ook de KNRM”, besluit Johan. “Het is eigenlijk één grote familie.”
