‘Ik heb deels dezelfde zorgen’
De zoektocht naar personeel, de oorlogsdreiging en een mogelijke herverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. Het is een greep uit de onderwerpen waarover Commandant der Strijdkrachten (CDS) generaal Onno Eichelsheim en ex-dienstplichtige Wibe Ploeg onlangs met elkaar in gesprek gingen.
Tekst: Nico Schinkelshoek | Foto’s: Sjoerd van der Hucht
‘We zouden nu nog een dienstplicht hebben, zou u die dan afschaffen?’
Met een kritische mail naar de redactie van de Defensiekrant plantte Ploeg het zaadje voor de niet-alledaagse ontmoeting. Hoe staat het er nou eigenlijk voor met de (personele) paraatheid van de Nederlandse krijgsmacht, vroeg hij zich af. Een half jaar later laat hij zich begeleiden naar het kantoor van de generaal in het Plein Kalvermarkt Complex. Nu heeft hij de kans om zijn vragen rechtstreeks aan de hoogste militair van ons land te stellen.
Terugbrengen dienstplicht
Die kans laat de oud-dienstplichtige van de Koninklijke Marechaussee niet onbenut. Al snel gaat het gesprek over de dienstplicht. Ploeg begon in 1982 op die manier zijn carrière bij de krijgsmacht. “Generaal, stelt u zich voor: we zouden nu nog een dienstplicht hebben, zou u die dan afschaffen?” Een duidelijke ‘nee’ volgt. Toch is het volgens Eichelsheim een utopie om te denken dat een dienstplicht zoals die tot eind jaren negentig bestond, kan terugkeren. “Dan heb je een veel grotere krijgsmacht nodig die continu mensen kan opleiden en trainen.”
Varianten omarmen
Maar er zijn volgens de hoogste militair wel varianten die je kunt omarmen om een grotere mobilisatiecapaciteit te creëren. Een voorbeeld daarvan is het succesvolle Dienjaar. “Vanuit mijn perspectief moeten we op termijn enkele duizenden jongeren opleiden en trainen. Elk jaar bied je zo’n groep dan een verkorte opleiding en een positie binnen de organisatie, en daarna de mogelijkheid om bij ons te blijven of reservist te worden. Dat vraagt wel iets van ons als krijgsmacht, maar wij zullen ook moeten leren dat die groep in ons operationeel optreden een rol gaat vervullen. En ik denk dat dat kan.”
Nationaal Militair Museum
Ploeg knikt. Ook zelf heeft hij nog wel een suggestie voor Eichelsheim om meer militairen te werven: “Maak de kaartjes voor het Nationaal Militair Museum in Soesterberg een stuk goedkoper voor potentiële collega’s. Op die manier geef je ze meer inzicht in de organisatie. Is dat een gekke?”
‘Defensie is te bescheiden’
Eichelsheim lacht. “Het is natuurlijk een private partij die het museum exploiteert, dus die moet beoordelen welke prijs eraan gekoppeld is. Maar er zijn best methodes te bedenken waarbij je aspirant-collega’s minder laat betalen. Daar heb je denk ik wel een goed punt.” Ook mag de krijgsmacht zichzelf volgens Ploeg best wat vaker op de borst kloppen om zichtbaarheid te creëren. “Defensie is te bescheiden. Kijk naar de inzet tijdens COVID. Dat ging fantastisch.”
De twee zijn het er in ieder geval over eens dat het personeelsbestand sneller moet groeien dan het nu doet. Onder de Nederlandse bevolking heerst het gevoel dat oorlog nog ver weg is, maar dat is volgens de CDS een misvatting. Met een oorlog binnen ons continent die zich ook nog eens aan de NAVO-grens afspeelt én een tegenstander kent die zich snel herbewapent, kan een conflict niet uitgesloten worden. “Je moet afschrikken om te voorkomen dat je in een crisissituatie terechtkomt."
Mogelijke herverkiezing Trump
Het gesprek gaat vervolgens verschillende kanten op. Maar er is nog een laatste vraag die Ploeg al een tijdje bezighoudt: wat als Trump weer president van de Verenigde Staten wordt? “Ik maak me niet direct zorgen dat hij zich zou terugtrekken uit het bondgenootschap”, stelt de generaal hem gerust. “Het is ook niet in Trumps' belang om Europa los te laten. Wel maak ik me zorgen over sommige uitspraken die hij doet, omdat ze scheuren in het bondgenootschap zouden kunnen laten zien. Dat speelt onze opponenten alleen maar in de kaart.”
‘Ik kan je zorgen misschien niet wegnemen, want ik heb deels dezelfde zorgen’
Volgens de generaal hebben Trumps' recente uitspraken (“Als NAVO-landen niet betalen, mogen ze worden aangevallen”) daarentegen wel tot gevolg gehad dat Europese landen inzien dat ze hun eigen broek moeten ophouden.
“Het gaat hier wel om óns Europa en óns grondgebied.” Onderlinge samenwerking tussen de Europese landen is dan wel noodzakelijk, stelt hij. “Als je dat kunt koppelen aan de gezamenlijke aanschaf van materieel, dan kun je voor lagere kosten hetzelfde in stand houden. In het gevecht heb je dan ook niet meer vijf logistieke lijnen nodig omdat er evenzoveel verschillende tanks zijn. En je kunt de voorraden uitwisselen.”
Zorgen niet wegnemen
Dan klopt er iemand op de deur. De volgende afspraak wacht. “Ik kan je zorgen misschien niet wegnemen, want ik heb deels dezelfde zorgen”, zegt Eichelsheim tegen zijn gesprekspartner. “Ik kan alleen zeggen dat we op alle domeinen schaken, zodat we er klaar voor zijn als het zover zou komen.”
Tien minuten later moet de generaal écht gaan. De geplande drie kwartier zijn uitgelopen tot een ruim uur. Een ferme handdruk volgt. Misschien dat Ploeg het kantoor niet volledig gerustgesteld verlaat, maar hij vond het wel een ‘bijzonder grote eer’ om op deze manier ontvangen te worden en direct van Eichelsheim te horen hoe hij over de zaken denkt. Een week later mailt hij de redactie opnieuw. “Het was in één woord geweldig.”
