Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 02 | 2014
Tekst Rosalien van Damme
Foto Rob Gieling
F-16's oefenen met echte bommen
Laag boven de Noordzee vliegt hij naar de Cornfield Range. Op de zandvlakte staan drie containers die als doelen dienen. Tiger ziet de containers staan en maakt een zogenoemde dry pass, waarin hij een aanval maakt zonder de bom daadwerkelijk te gooien. In oorlogstijd kan het in één keer, maar in de oefening neemt hij zijn tijd. De vlieger zorgt ervoor dat hij er perfect voor ligt.
Vanuit het Vlielandkamp Vliehors rijden twee UNIMOG-vrachtwagens richting het oefenterrein. De voertuigen ploeteren door het zand en slik.
Het woelige wateroppervlak rondom de luchtverkeerstoeren ziet er verraderlijk uit, maar de UNIMOG sleept zichzelf erdoorheen. ‘Het zijn werelddingen. Ze doen het altijd en komen bijna nooit vast te zitten’, vertelt sergeant-majoor Vincent Verdwaald van de EOD. Die is alleen voor deze oefening aanwezig om blindgangers gecontroleerd tot ontploffing te brengen. ‘Maar dat is de afgelopen jaren geen één keer gebeurd’, vertelt hij.
De Vliehors is een druk bezocht NAVO-oefenterrein van zeventien vierkante kilometer op het meest westelijke deel van Vlieland.
Het is de enige plek in Nederland waar jachtvliegtuigen en bommenwerpers echte bommen mogen afwerpen. Helikopters en jachtvliegtuigen van NAVO-landen maken regelmatig gebruik van de oefenlocatie. ‘Ze hebben hier alle ruimte, omdat het oefengebied niet in stedelijk gebied ligt’, zegt commandant Vliehors Range majoor Pieter Bruinink.
Tiger, de F-16 vlieger van het 313 squadron, is vertrokken uit Volkel met een 500-ponder onder zijn vleugel. De bom staat op scherp. In de verte doemt de afsluitdijk op. Voor Tiger een markant punt en het teken dat hij het oefengebied nadert.
Laag boven de Noordzee vliegt hij naar de Cornfield Range. Op de zandvlakte staan drie containers die als doelen dienen. Tiger ziet de containers staan en maakt een zogenoemde dry pass, waarin hij een aanval maakt zonder de bom daadwerkelijk te gooien. In oorlogstijd kan het in één keer, maar in de oefening neemt hij zijn tijd. De vlieger zorgt ervoor dat hij er perfect voor ligt.
Fotografie: Bart Nijs
De inslag veroorzaakt een flinke krater. Medewerkers van de Vliehors gooien die weer netjes dicht.
Dat is belangrijk, want anders vult het gat zich vanzelf met stuifzand en slib en dat levert drijfzand op. De Vliehors zou dan veranderen in onbegaanbaar gebied.
In de luchtverkeerstoren op de Cornfield Range heerst een ontspannen maar geconcentreerde sfeer. Het is nu de beurt van F-16 vlieger Dawk uit Leeuwarden om zijn bom te gooien op één van de containers.
De bom komt los van de straaljager en valt exact in één van de containers. Voltreffer. Maar er is geen ontploffing te zien. In plaats daarvan kaatst de 500-ponder uit de container in het omliggende water. De bom is niet ontploft. ‘Dat gebeurt anders nooit’, stelt Verdwaald verrast. Nu is het tijd voor de EOD om in actie te komen en polshoogte te nemen bij de bom. ‘In principe is dit niet gevaarlijk. De ontsteking heeft een speciale beveiliging. We kunnen rustig even gaan kijken’, vertelt Verdwaald met gezonde spanning. ‘Bij bommen uit de Tweede Wereldoorlog is dat wel anders. Die liggen er al zo lang, dat de ontsteking is gaan roesten en dan hebben we een uitdaging. Nu weten we precies wat we aantreffen en brengen we de bom gecontroleerd tot ontploffing.’
‘Als de zon in de zee zakt, is er een andere atmosfeer op de Vliehors. In alle rust voeren de vliegers aan de horizon hun oefeningen uit. Op zo’n moment ben ik aan het genieten. Elke keer weer’, mijmert majoor Pieter Bruinink.
De commandant van het detachement in Vlieland is verknocht geraakt aan het eiland. Vijftien jaar geleden begon hij hier als luitenant en ging daarna nooit meer weg. Bruinink werd door de jaren heen een eilandbewoner. Strandjutten is zijn grootste hobby. Naast commandant is hij ook af en toe luchtverkeersleider. Dat vindt hij het mooiste: contact met de operationele vliegwereld.
Als commandant staat hij ook in nauw contact met de eilanders en lokale overheden. Bewoners vragen soms om hulp in noodsituaties. ‘De middelen op het eiland zijn beperkt, dus als we iemand uit de brand kunnen helpen, dan doen we dat.’
Het detachement op Vlieland bestaat maar uit elf personen. Om de range draaiende te houden, heeft iedereen dubbelrollen. ‘Je moet alles durven en willen aanpakken’, vertelt sergeant 1 Auke Kramer.
Naast zijn CIS-taken is hij ook brandweerman en beperkt EOD-opgeleid. Daarnaast heeft hij samen met Verdwaald een speciale hydronische schaar ontwikkeld om bommen door te knippen. Alles wat op de Vliehors terecht komt, wordt gerecycled tot een nieuwe bom of gaat naar de ijzerhandelaar. Kramer: ‘De Vliehors Range is een soort uitzendgebied in Nederland. Je bent op elkaar aangewezen, want in de winter is hier niets te doen. Er zijn weinig voorzieningen en het is eenzaam. Ik werd voor gek verklaard door mijn collega’s van toen ik vertelde dat ik op Vlieland ging werken. Maar dit is de mooiste plek die er is. Tussen de elementen en samen met je collega’s.’
