Tekst Nico Schinkelshoek
Foto sergeant-majoor Cristian Schrik, archief MCD/Defensie Caribisch Gebied
‘Kat-en-muisspel met gevaar voor eigen leven’
De Koninklijke Marine stond maandag samen met Amerikaanse collega’s stil bij drie decennia gezamenlijke drugsbestrijding in het Caribisch gebied. Een internationaal probleem dat ook een grensoverschrijdende aanpak vereist. De Nederlands-Amerikaanse jubileumviering vond plaats in Key West, het meest zuidelijke puntje van de Verenigde Staten. En dat was niet zonder reden.
In de tropische stad, zevenduizend kilometer van Den Helder, bevindt zich namelijk het hoofdkwartier van de Joint Inter Agency Taskforce South (JIATF-S). Een unieke organisatie waarin twintig landen en dertien organisaties zoals de FBI en DEA samen strijden tegen druggerelateerde criminaliteit. Ook in het Caribisch Gebied.
‘Probleem van ons allemaal’
Gedeelde verantwoordelijkheid
De Koninklijke Marine speelt een belangrijke rol in die door de Amerikanen geleide club. Al dertig jaar vormt Nederland de zogenoemde Task Group 4.4 en levert ons land eenheden aan de anti-drugsoperatie. Als Commandant der Zeemacht in het Caribisch gebied (CZMCARIB) leidt commandeur Walter Hansen de taakgroep. “We hebben de verantwoordelijkheid om ook dit deel van het koninkrijk veilig te houden”, zegt hij. Bovendien komt het merendeel van de drugs uiteindelijk in de Verenigde Staten en Europa terecht. “Het is daarmee een probleem van ons allemaal.” Door dichtbij de bron van het probleem te handelen, kan het samenwerkingsverband bovendien relatief grote hoeveelheden drugs onderscheppen.
Volgens de Amerikaanse admiraal Mark Fedor, directeur van het coördinatie- en informatiecentrum JIATF-S, vormen de criminele activiteiten een bedreiging voor de waarden die de Nederlanders en de Amerikanen delen. “Uiteindelijk zorgt destabilisatie in de regio er ook voor dat landen als Rusland en China er hun invloed kunnen vergroten. Bijvoorbeeld door er economische investeringen te doen. Het gaat daarmee niet alleen om drugsbestrijding, maar ook om het behoud van democratie."
Amerikanen op Nederlandse schepen
De drugs worden vaak vervoerd met zogenoemde go-fasts, snelle motorboten die vooral cocaïne en marihuana smokkelen. Onder meer de Koninklijke Marine werkt met de inlichtingen van het JIATF-S. Ondersteund door maritieme patrouillevliegtuigen (zoals de Dash 8 van de Kustwacht Caribisch Nederland), helikopters en FRISC’s surveilleert het stationsschip in het gebied op bekende smokkelroutes én gaat de bemanning op specifieke meldingen af. Concreet zijn dat er zo’n drieduizend per jaar, wat dus betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden. In het uiterste geval stopt de marine de razendsnelle smokkelbootjes door op de motoren te schieten. “Het is een serieus kat-en-muisspel”, aldus Hansen.
Op die Nederlandse marineschepen in het gebied zijn bovendien Amerikaanse law enforcement-teams van de US Coast Guard actief. Hun aanwezigheid geeft bevoegdheden voor Amerikaanse rechtsvervolging.
Nederland onderschepte vijftigduizend kilo drugs in twee jaar
35.000 kilo
Nederland was in de afgelopen twee jaar goed voor zo’n vijftigduizend kilo onderschepte drugs in de regio. In recordjaar 2022 ging het om 35.000 kilo. Volgens Hansen neemt de hoeveelheid drugs door de wereldwijde vraag ‘eerder toe dan af’. Ook past de tegenstander zich aan, bijvoorbeeld door het gebruik van semi submersible vessels, boten die bijna volledig onderwater varen. “Die zijn moelijker te detecteren en daarmee te pakken”, legt de commandeur uit.
“Wij hebben twee nadelen ten opzichte van de criminele organisaties”, stelt Hansen. “De tegenstander is niet gebonden aan regelgeving en grenzen en heeft daarnaast bijna onuitputtelijke financiële bronnen. Het is de kunst om daar zo goed mogelijk mee om te gaan.” Dat doen de landen onder meer met een verbeterde inlichtingenpositie en schepen met meer capaciteiten. “Bijvoorbeeld qua sensoren, waarmee we de kleine bootjes kunnen detecteren.”
Goed gevoel
Admiraal Fedor noemt het ‘een eer om dit jubileum met Nederland te vieren.’ Iets waar Hansen zich volledig bij aansluit. “Als we met de hele keten een succesvolle zaak hebben, geeft dat het gevoel dat je ergens aan bijdraagt.”
Stationsschip terug in de West
Met Zr.Ms. Groningen heeft Nederland sinds een half jaar weer een stationsschip in de Caribische wateren. De bemanning van het ocean-going patrol vessel laat zich de komende 5 maanden bezighouden met onder meer drugsbestrijding in het gebied. “Het stationsschip is in dit deel van het Koninkrijk hét symbool voor de aanwezigheid van Defensie”, zegt Hansen. Dat er de afgelopen tijd geen stationsschip was, had te maken met andere prioriteiten die gesteld werden. “Soms moet je keuzes maken in de beperkte middelen die je hebt nu de wereld in brand staat.”
