Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties die invloed hebben gehad op de hele wereld.

^{Tekst: Stijn Jaspers | Foto's: Diversen}

Om hiermee het ‘o ja-gevoel’ op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of ons deze niet meer exact herinneren. Vandaag gaan we terug naar 1 oktober 1992. De NAVO sloot toen de deuren van het super geheime hoofdkwartier in de Limburgse Cannerberg, aan de rand van Maastricht. Het zwaar beveiligde complex was decennialang een belangrijk hoofdkwartier en verbindingscentrum, diep verscholen in een voormalige mergelgroeve.

1956: status ‘ultrageheim’

De NAVO vestigt in 1956 een interim-hoofdkwartier in de Cannerberg. De voormalige mergelgroeve wordt voor vijftig jaar gehuurd van Stichting het Limburgs Landschap. In het geval van een oorlog biedt het complex volledig operationele capaciteit. Vanwege deze belangrijke functie krijgt het complex in 1956 de status ‘ultrageheim’.

Lang gangenstelstel, honderden kantoren én kleine golfbaan

In de daaropvolgende jaren groeit het complex stevig in omvang en voorzieningen. Uiteindelijk telt het vierhonderd kantoren verspreid over een gangenstelstel van acht kilometer. De sanitaire voorzieningen bestaan uit 51 toiletten, 31 urinoirs, 27 douches en 75 wasbakken. Medewerkers kunnen eten in een van de twee restaurants en een drankje doen in een van de twee bars. Deze hebben voor mergelgrotten toepasselijke namen; Mushroom en Flintstones. Er is zelfs een drie holes golfbaan aangelegd.

Koude oorlog: 24 uur per dag paraat

Als de spanningen tussen Oost en West begin jaren zestig toenemen, krijgt het complex in 1963 een 24-uursbezetting. Overdag werken er gemiddeld drie- tot vierhonderd Nederlandse, Belgische, Duitse, Engelse en Amerikaanse militairen. In geval van oorlog verhuist het regionale hoofdkwartier van de 2nd Allied Tactical Air Force (2ATAF) vanuit het Duitse JHQ Rheindahlen naar de Cannerberg. Daarnaast zit vanaf dat moment ook het Allied Tactical Operations Centre (ATOC) in het complex.

Joint Operations Centre (JOC)

Het belang van het complex neemt in 1980 verder toe; het Joint Operations Centre (JOC) trekt in de Cannerberg. Het JOC staat tijdens een oorlog in verbinding met andere commandoposten en eenheden. Dat gebeurt via het communicatiesysteem van het NATO Air Defence Ground Environment (NADGE). Ook wordt de luchtverkeersleiding van het militaire vliegverkeer boven een deel van Noordwest-Europa gecoördineerd door het Air Operations Centre (AOC). De Nederlandse, Britse, Belgische, Duitse en Amerikaanse landmachteenheden in het noorden van West-Duitsland worden door de Northern Army Group (NORTHAG) aangestuurd.

Asbestsanering: rekening voor Defensie

Het einde van de Koude Oorlog luidt het einde in van het complex in de Cannerberg. De aanwezigheid van enorme hoeveelheden asbest versnelt het vertrek van de honderden NAVO-militairen. De rekening van de asbestsanering is voor Defensie. De operatie, die duurt van 2003 tot 2010, kost veertig miljoen euro. Het complex wordt hierbij compleet gestript. In totaal wordt 9,3 miljoen kilo asbesthoudend materiaal verwijderd. Ook verwijdert Defensie 2,9 miljoen kilo met olie verontreinigd mergel. De olie blijkt tot dertien meter diep in de mergellagen onder het complex te zitten.

Rondleidingen

Na het afronden van de asbestsanering draagt Defensie het complex in de Cannerberg weer over aan Stichting het Limburgs Landschap. Hiermee krijgt het voormalig NAVO-hoofdkwartier een nieuwe bestemming. Sinds september 2013 is het mogelijk om een twee uur durende excursie te maken waarbij je onder leiding van een gids een stap terug in de tijd zet. Terug de Koude Oorlog in, maar toch ook zo actueel gezien de huidige geopolitieke spanningen.