Tekst Arjen de Boer
Foto sergeant-majoor Gerben van Es
F-16’s terug van bewakingsmissie Baltische staten
Bijna vier maanden lang stonden Nederlandse F-16 vliegers klaar om vanaf de Poolse vliegbasis Malbork het luchtruim boven Estland, Letland en Litouwen te beveiligen. En niet voor niets, want diverse keren moesten ze de lucht in om Russische militaire toestellen te onderscheppen. Een terugblik op Baltic Air Policing.
Scramble
Om deze vliegbewegingen in de gaten te houden, opereren vanaf begin september tot en met december 4 Nederlandse F-16’s vanaf de Poolse vliegbasis Malbork. Terugblikkend was het een relatief ‘rustige missie’, aldus de laatste detachementscommandant majoor Martin. Dat verandert op maandagmorgen 8 december als hij in alle vroegte moet scramblen. Binnen een paar minuten hangen 2 F-16’s in de lucht en koersen richting de Baltische Zee. De 2 vliegers weten dan nog maar weinig. Alleen de koers, communicatiefrequentie en de hoogte waarop ze moeten vliegen. Niet veel later komt de gevechtsleiding met meer details over de ‘mogelijke dreiging uit het Noorden’. Aan de horizon verschijnen kisten van de Zweedse QRA. Er is dus iets bijzonders aan de hand is want die Gripens komen niet zomaar naar de zuidkant van de Oostzee.
Sukhois!
“Ineens verschijnt 1 stip op de radar, daarna 2 en dan steeds meer”, vertelt kapitein Martijn. Even later ziet hij de contrails, als draden strak door de lucht gespannen. Even het gas erop en al snel hangen hij en zijn Canadese wingman captain Bryan naast 2 bewapende, uit de kluiten gewassen Sukhoi Su-34 Fullbacks, Ruslands modernste jachtbommenwerper.
En het blijkt dat meerdere Russische vliegtuigen van diverse typen door het internationale luchtruim vliegen. Op verschillende hoogten zijn condensstrepen te zien, het is druk in de lucht. De onderschepping is één van de hoogtepunten uit de vliegcarrière van kapitein Martijn. De Su-34 zien de Nederlanders vooral op plaatjes en filmpjes, maar nu in het echt. “Als je eenmaal naast zo’n kist hangt, besef je wel hoe bijzonder dit is. In Nederland doen we ook QRA, maar daar kwamen we dit nooit eerder tegen. Deze jongens kunnen echt flink terugbijten. Niet dat ze dat doen, maar toch.”
Bekijk in deze clip hoe de onderschepping van de Sukhoi-34’s eruit ziet op beelden uit de helmcamera van de Nederlandse F-16 vliegers.
100 keer in actie
De Nederlanders doen in totaal 4 onderscheppingen (zie kaders). Een laag cijfer, dat niet representatief is voor de Russische activiteit in de regio. Het bondgenootschap komt in 2014 namelijk ruim 100 keer in actie voor onderscheppingen boven de Baltische Zee – 3 keer zoveel als in 2013. “Dit patroon is risicovol en ongerechtvaardigd, dus blijft de NAVO waakzaam”, zegt Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van het verbond bij een bezoek aan Litouwen.
De meeste onderscheppingen komen voor rekening van NAVO-bondgenoten die opereren vanaf bases in Estland en Litouwen. Martin: “Vanwege hun ligging konden zij sneller vliegtuigen opvangen en was het voor de Nederlandse Quick Reaction Alert niet nodig om op te stijgen.”
Hoge belasting
Nederland stuurt aanvankelijk 5 F-16’s naar Malbork. Voor de QRA 4 toestellen en 1 kist als logistieke reserve. Zo is er ook genoeg materieel om te trainen, onder andere met de lokale MiG-29’s. Door de strijd tegen de islamitische terreurbeweging ISIS in Noord-Irak, daalt het aantal F-16’s voor de BAP begin oktober naar 4 vliegtuigen. Dit betekent ook minder vliegers en technici in Polen.
De totale inzet van Nederlandse F-16’s bereikt wel een maximum door de missies in zowel Polen, het Midden-Oosten en andere verantwoordelijkheden zoals de QRA in Nederland, beseft de Martijn. “Het is een hoge belasting. Het is goed te merken dat er minder mensen beschikbaar zijn waardoor bijvoorbeeld in Nederland de kans om te trainen is afgenomen.”
