Systematisch en professioneel speuren

Op pad met het Advanced Search Team van de landmacht

Het is 05.00 uur ’s ochtends. In het Belastinggebouw van Roermond lopen medewerkers van Openbaar Ministerie, politie en FIOD in en uit. Onder hen ook enkele militairen. Een gezonde spanning is voelbaar. De genisten uit Oirschot zijn in alle vroegte opgetrommeld voor een gecoördineerde zoekactie in 2 woningen. Bij hoge uitzondering mag een defensiemediateam mee op reportage. Uit veiligheid blijft iedereen onherkenbaar.

Terwijl de leden van het Advanced Search Team (AST) geduldig wachten tot hun expertise nodig is, licht een aanhoudingseenheid in een woonwijk 2 personen van het bed. De inval is in opdracht van het Duitse ministerie van Justitie. Die verdenkt de mannen onder meer van illegale handel in medicijnen. Wat ze precies denken aan te treffen, is nog onduidelijk. Wel is de verwachting dat er veel contant geld aanwezig is. De hulp van specialisten van Defensie wordt immers niet zomaar ingeroepen. 

In de hal lopen we Ruud, medewerker Opsporing bij de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD), tegen het lijf. Hij kent de genisten van eerdere acties. “Ik heb deze mannen een bosperceel zien doorzoeken. Terwijl ik al aansloeg op een konijnenspoor, wisten zij precies wat wel en niet thuishoorde in het terrein. Ze werken zo systematisch en professioneel, alsof het oorlogsgebied is. We zijn wel eens 3 keer teruggeweest naar één locatie, bij de laatste poging hadden we het AST mee en vonden we de tas met geld. Als deze jongens zijn geweest, weet je absoluut zeker dat er niets meer ligt. Maar nu moet ik me weer met witwassers gaan bezighouden.” En weg speurt Ruud.

Vieze huizen

Sergeant-majoor Marnix heeft intussen een telefoontje gekregen dat ze aan de slag mogen in de 2 woningen. Vanuit de kazerne is versterking onderweg, want de doorzoekingen vinden vandaag plaats met meerdere teams. “Wat we aantreffen, is altijd afwachten. Van luxe villa’s tot een woonwagenkamp of een degelijk rijtjeshuis. Soms is het binnen zo smerig dat je blij bent dat je handschoenen draagt.”
In Roermond is dat niet het geval. Het huis en de tuin zijn netjes onderhouden. Wellicht dat de dure auto’s op de oprit en de vele camera’s aan de gevel argwaan wekken. In de keuken trekt de FIOD in rap tempo informatie van gegevensdragers als computers, USB-sticks en telefoons. Administratie, bankpassen en creditcards worden in beslag genomen. Zelf de bonnetjes in de Kliko kunnen een aanwijzing bevatten. De zogeheten tactische zoeking, vaak met een speciale geldhond, doen de civiele autoriteiten zelf.

Afgeschermd

Aan de wand hangen foto’s. Het mag dan misschien een crimineel zijn, het voelt toch vreemd om tussen iemands persoonlijke bezittingen rond te lopen. Het AST is niet anders gewend.
“Soms zijn de bewoners of zelfs de kinderen nog in huis”, vertelt een genist. “Die worden dan wel afgeschermd zodat we onze zoektechnieken niet prijsgeven.”
Al gauw wordt duidelijk wat met militaire precisie wordt bedoeld. Letterlijk geen enkel hoekje ontgaat de mannen: kussens van de loungeset, het hondenhok, de barbecue, bloempotten. Zelfs een flipperkast is niet veilig. Zou hier dan het geld liggen? 

Inventieve criminelen

“Je begint in een hoek en werkt tegengesteld aan elkaar, zodat je geen plekken mist”, vertelt korporaal-1 Dave terwijl hij de sauna binnenstebuiten keert. “Technisch inzicht is wel een must hoor. Hiervoor was ik 12 jaar timmerman en dan weet je wel wat van constructie. Dit is mijn 5de inzet. Waarover ik me blijf verbazen, is hoe inventief mensen zijn.”

De militaire speurders zetten regelmatig hun zoekvaardigheden in naar wapens, drugs, geld en personen. Genisten zijn vooral expert in het ontdekken van verborgen ruimtes. Technieken die ze opdeden tijdens het speuren naar wapens en explosieven in Afghanistan. Vaak gaat het op basis van zintuigen, soms geholpen door geavanceerde apparatuur als een grondradar waarmee ze enkele meters in de bodem kunnen kijken of een endoscoop.
Marnix: “Een verborgen ruimte kan van alles zijn: PVC-buizen, stoelpoten, een gat in de muur, weggewerkt in de keukenla. Het is niet zo dat het geld in sporttassen in de kelder klaarligt. Net als dat bommenmakers in Afghanistan steeds slimmer werden, worden criminelen dat ook.”

Portemonnee

Tja, en waar raak je mensen het hardst? In hun portemonnee natuurlijk. Een speciaal ‘Afpakteam’ is er dan ook als de kippen bij om de dure Lamborghini in beslag te nemen. Maar niet voordat het AST het racemonster aan een grondig onderzoek heeft onderworpen. Een auto blijkt een ideale plek om dingen in te verstoppen.
Als de FIOD de bewijzen bijeen heeft, is het AST nog lang niet klaar. Duidelijk is dat doorzoekingen ongelofelijk veel tijd kosten. Dat de inzet van een searchteam nagenoeg altijd succesvol is, ook. Of het altijd Jackpot is? “Nee, het uitsluiten dat er niks ligt, is ook belangrijk voor het onderzoek”, zegt Marnix. Ver in de middag gaat de telefoon. “We hebben veel geld gevonden.”

Omdat het onderzoek nog loopt, mogen niet alle details naar buiten worden gebracht.  

Steeds vaker beroep op Defensie

Politie en justitie doen bij gerechtelijke onderzoeken steeds vaker een beroep op de zoekteams van Defensie. De specialisten zijn afkomstig van alle krijgsmachtdelen. Zo assisteert de Defensie Duikgroep regelmatig bij vermissingen onder water. Combat trackers van de mariniers zijn gespecialiseerd in het ‘lezen’ van het terrein. Bij geruchtmakende onderzoeken als de vermissing van de broertjes Ruben en Julian en in de zaak van het vermoorde meisje Farida Zargar kwamen zij in actie. Ook vanuit de lucht kan met Ravens, Apaches en F-16’s worden ondersteund.

Om aanvragen tot militaire bijstand vlot te behandelen, is er goede coördinatie tussen de Directie Operaties in Den Haag en het uitvoerende krijgsmachtdeel. Commandant Militaire Middelen bij 13 Lichte Brigade, luitenant-kolonel Erik Backus staat tijdens een inzet in contact met de hoofdofficieren en de rechter-commissaris. In 9 jaar bouwde Backus een flink netwerk binnen politie en justitie op. “Dat zorgt dat je vaker aan de voorkant van onderzoeken wordt betrokken. Als ik goed inzichtelijk heb wat de aanvrager wil, maak ik een vertaalslag naar onze mogelijkheden. Als het formele verzoek dan komt, zijn de mensen en middelen snel op de mat.”

Backus ziet de vraag van de civiele partners toenemen. “Ze zien wat militairen hebben in te brengen. Vooral aan waarnemingscapaciteit is momenteel behoefte. Laten zien dat je een structurele veiligheidspartner in Nederland bent, is belangrijk.”