Uniek in de wereld

Serious game Cultura voorkomt cultuurschok op missie

Cultuurschok verwerken voor aankomst in het missiegebied? Dat kan tegenwoordig met het virtuele trainingsprogramma Cultura. Deze serious game is wereldwijd het nieuwste van het nieuwste op het gebied van culturele trainingssoftware. Cultuurexperts van de Nederlandse Defensie Academie (NLDA) en de landmacht hebben het programma samen met het gespecialiseerde mediabedrijf IC3D Media ontwikkeld.

Het programma is volgens René Moelker van de NLDA bepaald geen overbodige luxe binnen de lespakketten van Defensie. “Tegenwoordig is tijdens een operatie het winnen van de hearts & minds van de lokale bevolking net zo belangrijk als fysieke kracht”, stelt hij. 

Trainen van softskills

Moelker, docent Gedragswetenschappen aan de Faculteit Militaire Wetenschappen, is één van de scenarioschrijvers van de serious game. “Onze militairen komen door trainings-, inlichtingen- en wederopbouwmissies in vooral Azië en Afrika veelvuldig in aanraking met de plaatselijke bevolking”, legt hij uit. “De culturele en wettelijke regels daar stroken meestal niet met de Nederlandse. Houd je geen rekening met de plaatselijke omgangsvormen, dan kan dat de operatie bemoeilijken. Deze softskills trainen is van wezenlijk belang. Interactieve lessen werken daarvoor beter, dan leren uit een boekje of uren luisteren naar docenten.”

Morele dilemma’s

De vijf ontwikkelde scenario’s gaan in op een aantal van de meest voorkomende situaties waar Nederlandse militairen tijdens missies tegenaan kunnen lopen. Zo staan in elk script sociale etiquette, morele dilemma’s en de militaire opdracht centraal. “Het lastige is echter dat deze drie elementen vaak in strijd zijn met elkaar”, benadrukt Moelker de complexiteit van sociale vaardigheden. “In bijvoorbeeld het Malinese scenario krijgt de cursist te maken met corruptie; in het Afghaanse met misbruik van kinderen en in de Zuid-Afrikaanse verhaallijn krijgt de goed presterende cursist uiteindelijk de dochter van zijn tegenspeler aangeboden als dank.”

Toegeeflijk of boos

Hoe ga je daarmee om? Gedurende de online game krijg je steeds diverse antwoord- en reactiemogelijkheden op wat je tegenspeler doet of zegt. Daardoor wordt het virtuele personage toegeeflijker of keert zich juist boos tegen je. Moelker: “Je leert in dit programma enorm van je fouten. Iets dat beter in Nederland kan gebeuren, dan tijdens de missie zelf. Het voordeel is verder dat je oneindig lang kunt oefenen. Dat kost niets meer en niets minder. Behalve tijd en dat is per keer gemiddeld slechts vijf minuten. Rollenspellen met acteurs zijn ook heel effectief, maar veel duurder en kwalitatief wisselend. Bovendien kunnen we het aantal cases vrij snel en gemakkelijk uitbreiden. Enkele docenten en medewerkers van het audiovisueel centrum van de NLDA worden binnenkort speciaal tot scenariobouwers opgeleid, zodat we dit in eigen beheer kunnen doen.”

Hollywood

Het trainingsprogramma is zoals gezegd uniek in de wereld. Internationaal bestaan er enkele vergelijkbare ontwikkelingen. Maar niet één brengt culturele expressies en lichaamstaal zo waarheidsgetrouw en haarfijn in beeld als Cultura. In de software komen technieken uit de game industrie en animatiefilms uit Hollywood samen. Gezichtsuitdrukkingen, handgebaren, intonatie en woordkeuze: allemaal kloppen ze met de cultuur die het virtuele personage moet verbeelden. Het programma biedt dus meer dan een ‘vraag-antwoordspel’ in gebrekkig Engels, tegen een Arabische achtergrond.

Krijtje

Na de zomer gaan de eerste cursisten met het programma aan de slag. Onder meer de missiegerichte opleidingen en lessen ethiek krijgen er een mooie verrijking bij, naast basismiddelen als boeken, filmpjes en pratende docenten. Moelker: “Een bord met een krijtje heeft toch zijn beperkingen.”

Antropoloog: militairen beter voorbereiden op cultuurverschillen

Antropoloog Michelle Schut heeft de dillema’s onderzocht die kunnen ontstaan wanneer soldaten tijdens missies in onbekende culturen met andere normen en waarden geconfronteerd worden. Met haar proefschrift getiteld Soldiers as Strangers. Morally and Culturally Critical Situations during Military Missions, is ze op 1 juni aan de Radboud Universiteit gepromoveerd.

Eén van de conclusies van Schut luidt dat militairen beter voorbereid moeten zijn op omstandigheden waarin het gedrag van de lokale bevolking, of van hun coalitiepartners, met hun persoonlijke waarden en normen botst. “In de ogen van Nederlandse militairen kan de omgang met gevangenen of vrouwen hard zijn. Ook nemen ze soms corruptie waar”, weet Schut die voor haar onderzoek militairen interviewde over hun missies in Soedan, Bosnië en Irak. Ook was ze in Kunduz, Afghanistan. “Ik heb gekeken wat voor training en voorbereiding militairen vooraf kregen over de cultuur waar ze naar toe gaan, en hoe ze daar in het land zelf mee omgaan.”
De op de NLDA geplaatste promovenda concludeert dat soldaten vaak wel goed geïnformeerd worden over de praktische omgang met de vreemde cultuur, maar dat ze beter voorbereid zouden moeten worden op de omgang met situaties die niet stroken met hun persoonlijke waarden.
Defensie neemt de aanbeveling van Schut ter harte en gaat in de opleiding van militairen meer inhoud geven aan deze voorbereiding. Haar proefschrift diende verder als inspiratiebron voor één van de vijf scenario’s van Cultura.