Achter de schermen

Grensbewaking op Schiphol

De drukte op Schiphol haalde afgelopen weekend uitgebreid het nieuws. De collega's van de brigade Grensbewaking kregen te maken met wachtrijen en daar zijn reizigers niet blij mee. Maar hoe druk het ook is op de luchthaven: er wordt geen concessie gedaan aan de kwaliteit van het werk van de grensbewaking. Het gaat tenslotte om de veiligheid van Nederland.

Tienduizenden reizigers passeren dagelijks de grensbewakers op Schiphol. Alhoewel, niet iedereen stapt (zomaar) de grens over. Achter de soms stille blikken en ogenschijnlijk simpele vragen van wachtmeesters schuilt een sterk analytisch vermogen en een grote mensenkennis. KMarMagazine neemt je mee achter de schermen. 

Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk l Foto's: sergeant-majoor Maartje Roos

'Vrijheid en verantwoordelijkheid geven goed gevoel'

Wachtmeester-1 Leon de Weger | Waarnemend groepscommandant, gespecialiseerd in Dedicated Gate Controle

"In een kwartier controleren we 300 passagiers. Razendsnel scannen we hun paspoort, gedrag, uiterlijke kenmerken en zelfs geur. Dat doen we in een team van 5 wachtmeesters direct aan de gate van inkomende risicovluchten. Oók die binnen het Schengengebied in verband met de toestroom van migranten. Niet alleen stempels, visums en verblijfsvergunningen kunnen een persoon verdacht maken van een delict. Mensen die we eruit pikken, onderwerpen we aan een vervolgcontrole. We ondervragen hen in een aparte ruimte of laten het bureau Falsificaten het reisdocument grondig checken. Dagelijks bepalen we zelf welke vluchten we controleren. Dat doen we op basis van resultaten uit het verleden en gescreende passagierslijsten waarop de bijzonderheden staan. Deze vrijheid en verantwoordelijkheid om zelf je werkdag in te delen, geeft me een goed gevoel. De leiding vertrouwt op ons specialisten."

'Klopt hun reisverhaal wel?'

Wachtmeester-1 Jan-Willem Hoek | Grensbewaker eerste- en tweedelijns controle bij in- en uitreizen

"Regelmatig bel ik zieke tantes, werkgevers of hotelreserveringen van passagiers na. Klopt hun reisverhaal wel? Zo'n tweedelijnscontrole voeren we uit als de collega op de eerstelijnscontrole, bij de reguliere paspoortcontrole, een 'verdacht' persoon signaleert. Dat kan zijn omdat iemands reisdocumenten niet kloppen, zijn reisroute merkwaardig is of als hij afwijkend gedrag vertoont. Een vervolgonderzoek kan een kwartier maar ook 3 uur duren. Reizigers van buiten de EU checken we bijvoorbeeld op een geldig paspoort, visum, voldoende geld, retourticket en een aannemelijk reisverhaal. Omdat we niet alle talen spreken, schakelen we regelmatig een tolk via de telefoon in. Voor dit werk moet je alert zijn: doorvragen, blijven letten op gedrag en zaken nabellen. Sommige passagiers blijven ontkennen, anderen breken na verloop van tijd en geven alles toe. Ik ben geen botte boer, maar probeer op kalme toon achter de waarheid te komen. Het geeft een kick als ik iemand betrap. Hoofd Doorlaatpost bepaalt uiteindelijk op basis van mijn onderzoek of iemand al dan niet wordt toegelaten."

'Iemand die iets verbergt, valt op'

Wachtmeester-1 Zenja van Leeuwen | Plaatsvervangend groepscommandant, gespecialiseerd in contraterrorisme

"Werken in een 'paspoortcontrolehokje' saai? Alles behalve dat. Je moet namelijk razendsnel analyseren, informatie vergaren en verwerken en hoofd- van bijzaken scheiden. Iemand die iets verbergt, valt mij vaak al op als hij in de rij staat. Ik ben er extra op getraind om personen te herkennen die zich hebben aangesloten of willen aansluiten bij een terroristische organisatie. Meestal is het een optelsom van onder andere gedrag, spullen of kleding en reisbestemming. Aan de balie stel ik een paar simpele vragen: waar gaat u naartoe, wat gaat u daar doen en voor hoe lang? Mijn kennis over culturen helpt me om iemands gedachtegang en uitspraken te plaatsen. Als ik het niet vertrouw, roep ik een collega op die de reiziger ophaalt voor een nader gesprek. Vanwege de mogelijke overtreding van een strafbaar feit, mogen we iemand grondiger natrekken dan in een tweedelijnsonderzoek. Dergelijke gesprekken voer ik zelf ook, afhankelijk van de dienst die ik draai. Achter de waarheid komen als iemand liegt, vind ik het mooiste dat er is."

'Talenten op de juiste manier inzetten'

Opperwachtmeester Johan van de Rijdt | Groepscommandant

"Een goed en sterk team smeden waarmee ik goede resultaten behaal, is mijn grootste uitdaging. Hoe ik dat doe, is aan mij. Wat dat betreft krijg ik veel vrijheid, maar ook veel verantwoordelijkheid. Gemiddeld genomen geef ik leiding aan 15 wachtmeesters. Samen bemannen we de balies en kantoren van een doorlaatpost. We zitten veel op elkaars lip, dus een fijne samenwerking is wel zo prettig. Mensen begeleiden en coachen, zowel op individueel als op teamniveau, is dan ook mijn belangrijkste taak. Daarom praat ik regelmatig met mijn mensen, dus niet alleen tijdens een verplicht functioneringsgesprek. Ook organiseer ik themadagen en zorg ik voor gezamenlijke trainingen. Ik houd niet van 'presidentje spelen'. We doen het werk samen, ik weet echt niet altijd alles beter. Talenten op de juiste manier inzetten. Dat is meer mijn manier van leidinggeven. Om feeling te houden met het werk, draai ik regelmatig een dienst op de werkvloer mee. En als ik ergens niet uitkom of wil sparren, kan ik altijd terecht bij mijn teamleider."

'In contact met alle lagen van de brigade'

Tweede luitenant Patrick Linders (midden) | Eerste teamleider 

"Samen met 8 andere eerste teamleiders ben ik het koppelvlak tussen de brigadecommandant en de werkvloer. Dat is ontzettend leuk en interessant. Enerzijds mag ik meedenken in het operationele beleid van de brigade en anderzijds ben ik verantwoordelijk voor een juiste uitvoering ervan. Daarvoor doe ik veel zaken met de andere marechausseebrigades en organisaties op de luchthaven, zoals de douane en beveiliging. Er spelen veel belangen en een grote dynamiek. Eén van de mooiste taken vind ik die van de officier van dienst grensbewaking bij calamiteiten. Je anticipeert dan samen met alle betrokken partijen op Schiphol op onvoorziene omstandigheden. Wie kan en moet wat doen? Ik houd ervan chaos op te lossen. Heerlijk. Verder stuur ik natuurlijk de tweede teamleider en 4 groepscommandanten aan. Wat trouwens niet betekent dat ik de mensen van de werkvloer niet ken. Iedereen ken ik bij naam en de meesten spreek ik regelmatig. Hun suggesties om het werk te verbeteren, neem ik graag ter harte. In deze functie sta je in contact met alle lagen van de brigade. Dat is geweldig."