05

Dit artikel hoort bij: KMarMagazine 05

Over Kosovaarse schouders meekijken

Tekst tweede luitenant Johanna van Waardenberg
Foto sergeant Eva Klijn

4 portretten van collega’s bij EULEX

Inmiddels is het bijna 15 jaar geleden dat Nederland besloot een bijdrage te leveren aan een oplossing voor de Kosovo-crisis. Tot op de dag van vandaag is de Koninklijke Marechaussee nog actief in het gebied met de European Union Rule of Law Mission (EULEX). KMarMagazine reisde naar de Balkan om een kijkje te nemen. 4 collega’s vertellen hun verhaal.

Jenner

Nederland gebaat bij goede grenscontroles

“Ik ben op het vliegveld in Pristina verantwoordelijk voor het monitoren en adviseren van de Kosovaarse grensbewakers. Dit doe ik samen met andere EULEX-leden. Zodra er een vlucht binnenkomt, kijk ik op afstand mee. Ik controleer of de lokale grensbeambten hun werk goed uitvoeren. Controleren ze de documenten goed, doen ze aan profiling en stellen ze de juiste vragen? Een zakenman met een te groot kostuum en afgetrapte gympen moet argwaan opwekken. De grensbeambte moet op dat moment ingrijpen.

De Kosovaren hebben een hoog werkniveau bereikt. Qua documentfraude hebben we nu last van look-a-likes. EULEX leidt de Kosovaren op en geeft ze tips. Binnenkort komt er een groep KMar-specialisten uit Nederland over. Zij zullen de Kosovaren een extra documentencursus geven. In Nederland krijgt iedere grensbewaker een briefing over wat er precies speelt qua documentenfraude. Dat willen we hier ook gaan opzetten. Los van de opleidingen is het belangrijk dat de mensen van EULEX hier enkel en alleen over de schouder meekijken. De Kosovo Border Police (KBP) moet zelfstandig en zonder directe bemoeienis het werk kunnen uitvoeren. Als we ons blijven bemoeien met hun taken, zal dit hen alleen ontmoedigen.

Kosovo is als het ware de achtertuin van het Schengengebied. Als Nederland hebben we er baat bij dat de grensbewakers hier hun werk goed uitvoeren. Het zorgt er namelijk voor dat smokkelaars, mensenhandelaars en andere criminelen minder kans maken Europa binnen te komen."

Bremer

Georganiseerde misdaad aanpakken

“Iedere actie die EULEX uitvoert in Kosovo wordt vanuit mijn afdeling gepland. Wij zijn het vangnet van de Kosovo Police (KP). Zodra de lokale politie een situatie niet aankan, rukken wij uit met onze Supplementary Police Unit (SPU). Als er bijvoorbeeld rellen uitbreken, is de SPU ervan. Hoewel de situatie in Kosovo relatief veilig is, kan het plotseling omslaan. Daarom is onze aanwezigheid belangrijk. Zowel aan de grenzen als in het land zelf. 

In Kosovo is veel georganiseerde misdaad. De criminelen zien EULEX als een obstakel, omdat wij de lokale autoriteiten bemoedigen om juist de criminaliteit aan te pakken. EULEX is druk bezig met het opzetten van een stevig rechtssysteem. Criminelen zijn hier de dupe van. Naar mijn gevoel hebben de normale burgers een vooruitziende blik en willen zij de oorlog achter zich laten. De georganiseerde misdaad gebruikt de onderlinge spanningen uit het verleden. Gelukkig zijn dit slechts incidenten en hebben we het onder controle. De KP is vaak in staat eigenhandig op te treden. Dat is een grote vooruitgang. 

Naast onze vangnetfunctie zijn we achter de schermen druk bezig met het monitoren en adviseren van de lokale politie, juristen en rechters. Criminelen moeten niet alleen opgepakt worden, maar er moet ook vervolging plaatsvinden. Ook hier zijn de afgelopen jaren grote sprongen voorwaarts gemaakt.”

Mochine

Meehelpen met uitreiscontrole

“Ik voer in het noorden van Kosovo grenscontroles uit. Gate 31 is mijn werkplek. EULEX is alleen verantwoordelijk voor de controles van mensen die Kosovo uitreizen. Reizigers die het gebied ingaan, worden gecontroleerd door de Servische-Kosovaren. Ik controleer of de mensen wel een visum hebben en of hun documenten kloppen. Ik heb veel te maken met dorpelingen die 3 of 4 keer per week heen en weer reizen. Ze bezoeken dan familieleden, vrienden of kennissen. 

Sinds april controleren we samen met de Servische-Kosovaren of reizigers daadwerkelijk in Servië verblijven of toch verder Europa in willen reizen. We kijken hoeveel geld ze bij zich hebben en vragen naar hun reisdoelen. Gaan ze bij iemand op bezoek? Weet diegene dat ze komen? Uit het verhaal van een reiziger kun je al snel achterhalen of iemand slechte bedoelingen heeft en of de waarheid spreekt. Van collega’s die eerder op uitzending in Kosovo waren, hoorde ik dat de reizigers soms weigerden om mee te werken. Vooral de Servische bevolking die de grenzen niet erkent. Ik heb hier gelukkig geen last van. 

Ook met de dreiging valt het mee. Ik voel me veilig. Enkele weken geleden is een voertuig van een EULEX-collega beschoten. Na dit incident let ik wel meer op. Dat soort situaties houdt je scherp. Het contact met de lokale grensbewakers is goed. Ze zijn vriendelijk en werken graag mee. In Kosovo zijn ze wel meer van het ons-kent-ons. Dus als er een bekende de grens over wil, zijn ze makkelijker. Ik blijf professioneel en leg uit dat iedereen gecontroleerd moet worden. Dat wordt dan ook meteen geaccepteerd.”

foto

Wij zijn er voor de Kosovaarse burgers

“Als Supplementary Police Unit (SPU) loop ik vaak patrouilles en ben ik verantwoordelijk voor de beveiliging van gevangenentransporten. Ik werk in mijn ME-tenue en draai 24-uursdiensten. Dat betekent dat ik een dag en een nacht verblijf in het noorden van Kosovo. De daadwerkelijke werkdiensten zijn 8 uur. Maar ik blijf na die uren oproepbaar, vandaar dat ik in het gebied overnacht. Het komt zelden voor dat we plotseling moeten uitrukken. SPU wordt ingezet als de lokale politie een conflict niet aankan. 

Ik voel me in het uitvoeren van mijn werkzaamheden veilig. Maar het kan zomaar voorkomen dat de sfeer van het ene op het andere moment omslaat. De risico’s dat incidenten escaleren, zijn groter dan in Nederland. 8 juni waren er lokale verkiezingen en dat zijn momenten die spanningen met zich meebrengen. Er zit in het noorden van Kosovo een grote groep onruststokers. Op dit soort momenten laten zij graag van zich horen. Maar dat duurt nooit lang. Inmiddels pakt de KP veel zelf op en herstelt ze zelfstandig weer de orde. 

De KMar heeft hier in vergelijking met de andere EULEX-leden veel respect verdiend. Onze vriendelijke en professionele manier van communiceren, levert veel waardering op. Ik merk dat locals eerder met Nederlanders een praatje maken, dan met de andere EULEX-nationaliteiten. Ik ben van mening dat het belangrijk is om juist met de gemeenschap in gesprek te gaan. De burgers moeten namelijk begrijpen dat wij er zijn voor hun veiligheid. Ons doel is om Kosovo veiliger en leefbaar te maken. We zijn aardig op weg en de toekomst ziet er goed uit.” 

Vanuit Mitrovica worden de KMar-grensbewakers ingezet bij de grens, die Servië en Kosovo van elkaar scheidt. Zij zijn namens EULEX verantwoordelijk voor de uitreiscontroles.

In de Noord-Kosovaarse stad Mitrovica is het hoofdkwartier van EULEX. In dit deel van de regio heerst de meeste spanning, omdat de Servische en Albanese-Kosovaren naast elkaar leven.

In de Kosovaarse hoofdstad Pristina werken twee KMar-collega’s op het hoofdkwartier van Kosovo Force (KFOR). Zij fungeren als National Support Element (NSE) en zijn verantwoordelijk voor de complete bevoorrading van alle Nederlandse vertegenwoordigers in het gebied.

De European Union Rule of Law Mission (EULEX) is een Europese politiemissie die Kosovo ondersteunt met het opbouwen van een rechtsstaat. Dit gebeurt door middel van het ondersteunen van het bestuurlijk apparaat, politie, justitie en douane.